Nâng điểm, chạy trường: Không chỉ công khai danh tính mà còn phải truy cứu trách nhiệm hình sự

Trong vụ án gian lận thi cử ở Sơn La, Hòa Bình, Hà Giang, đến nay đã có rất nhiều tình tiết quan trọng để xác định những đối tượng được nâng điểm, gia cảnh của những đối tượng được nâng điểm và theo các chuyên goa pháp lý thì điều này thể hiện rõ dấu hiệu của hành vi đưa hối lộ, nhận hối lộ mà trong đó các thí sinh cũng có thể là đồng phạm đối với tội đưa hối lộ.

Theo nhận định của luật sư Đặng Văn Cường - Đoàn luật sư TP Hà Nội, hiến pháp và pháp luật Việt Nam có quy định về quyền bí mật đời tư cá nhân. Tuy nhiên, quyền bí mật này không phải được vận dụng, áp dụng, được tự định đoạt trong mọi trường hợp. Nói cách khác quyền bí mật đời tư cá nhân chỉ được pháp luật tôn trọng khi cá nhân tôn trọng pháp luật.

Còn đối với các trường hợp vi phạm pháp luật, gây hại cho xã hội, có nguy cơ làm mất an toàn cho cộng đồng, cần phải công khai danh tính để thể hiện tính răn đe phòng ngừa và thực hiện mục tiêu phòng ngừa chung thì hình ảnh, thông tin cá nhân của công dân sẽ được công khai. Nội dung này được Bộ luật dân sự, Luật báo chí và các văn bản pháp luật có liên quan quy định rất rõ.

Theo quy định của bộ luật hình sự thì người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi loại tội phạm. Ở lứa tuổi học sinh lớp 12 thì đã đủ tuổi, đủ năng lực để chịu trách nhiệm hình sự. Số điểm mà các học sinh này được nâng, được đánh tráo luôn từ đủ 28 điểm trở lên bất kể số điểm thi thực là bao nhiêu, kể cả 01 điểm cũng nâng thành 28 điểm, điều đó một lần nữa cho thấy dấu hiệu của hành vi chạy trường là rất rõ. Bảng điểm thật cho thấy các đối tượng đã đặt hàng để đủ điểm vào một trường đại học nào đó thuộc lực lượng vũ trang hoặc một số trường tốp đầu của Việt Nam. Rất có khả năng xuất phát từ nguyện vọng muốn học trường này, trường kia mà các thí sinh đã cùng với phụ huynh của mình thực hiện các hành vi đưa hối lộ để được nâng điểm, đủ điểm vào trường đó theo nguyện vọng.

Theo thông tin, diễn biến của vụ án thì có đối tượng đã thừa nhận mình được nhận 550.000.000 đồng để nâng điểm cho một số thí sinh. Nội dung này cho thấy, hành vi của đối tượng nhận tiền để sửa điểm, nâng điểm có dấu hiệu của tội nhận hối lộ theo quy định tại điều 354 Bộ luật hình sự năm 2015, đồng thời đối tượng đưa số tiền này cho người có chức vụ quyền hạn để được sửa điểm, nâng điểm cho con, cháu mình có dấu hiệu của tội đưa hối lộ theo quy định tại điều 364 Bộ luật hình sự năm 2015.

Bởi vậy, theo luật sư Đặng Văn Cường, không chỉ công khai danh sách những người đã tác động đến nâng điểm, sửa điểm và những học sinh được nâng điểm mà còn phải xem xét để truy cứu trách nhiệm hình sự những người đã bàn bạc, xúi giục, giúp sức, chủ mưu và những người trực tiếp đã đưa tiền hoặc lợi ích vật chất, lợi ích phi vật chất cho người có chức vụ quyền hạn để sửa điểm, chạy trường.

Pháp luật Việt Nam rất nghiêm minh nhưng cũng rất nhân đạo. Hai nguyên tắc này là những nguyên tắc cơ bản trong việc áp dụng pháp luật. Việc công khai danh tính những thí sinh gian lận thi cử không có gì là không nhân đạo, cũng không trái với các nguyên tắc của pháp luật. Việc công khai, minh bạch là cần thiết và hợp lý để làm rõ hành vi, động cơ và yếu tố lỗi của những học sinh này.

Bên cạnh đó, danh sách những thân thế của những học sinh được nâng điểm cho thấy họ đều là những người có chức vụ, quyền hạn, có tiền nên khả năng các đối tượng này đã tác động bằng vật chất hoặc bằng những lợi ích phi vật chất để những người có chức vụ, quyền hạn sửa điểm cho con mình đến mức đủ điểm để vào một trường theo yêu cầu, nguyện vọng. Nội dung này cần được cơ quan điều tra làm rõ, công khai và là căn cứ để xử lý về tội đưa hối lộ và tội nhận hối lộ thì mới đúng bản chất của vụ việc. Các học sinh chỉ không có lỗi nếu không biết việc cha mẹ, phụ huynh đã tác động tiêu cực để mình được nâng điểm.