Bác sĩ dinh dưỡng giải đáp 5 "truyền thuyết" về bổ sung canxi và vitamin D cho trẻ

Một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu của các bố mẹ khi nuôi con đó là làm thế nào để con có chiều cao tối ưu. Và khuyến cáo phổ biến là bố mẹ nên bổ sung đầy đủ vitamin D và canxi cho trẻ. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều thông tin chưa chuẩn xác xung quanh vấn đề này.

Trong buổi chia sẻ có chủ đề "Canxi & Vitamin D - cặp đôi hoàn hảo 'chị ngã em nâng' - chìa khóa vàng cho sự phát triển: Sử dụng sao cho hiệu quả", bác sĩ Th.S BS Dương Công Minh - Trưởng khoa dinh dưỡng tiết chế - Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (Hồ Chí Minh) đã giải đáp 6 câu hỏi vô cùng hay gặp đối với các bác sĩ nhi, bác sĩ dinh dưỡng về việc bổ sung vitamin D, canxi cho con.

1. Uống sữa giàu canxi có giúp con có chiều cao vượt trội?

Xu thế hiện nay khi bố mẹ đi mua sữa cho con, ngoài việc chọn sữa đủ chất, bổ sung thêm DHA, bố mẹ thường sẽ hỏi các bác sĩ nhi, bác sĩ dinh dưỡng là sữa có giàu canxi không, bé uống sữa có cao hơn không?

Bác sĩ Dương Công Minh cho rằng nếu bố mẹ coi sữa là cứu cánh duy nhất cho chiều cao của con thì đó là sai lầm. Con có chiều cao tốt hay không tốt, phụ thuộc nhiều yếu tố như: di truyền, môi trường sống (con có hay ốm không, có được tiêm chủng đủ không), vận động thể thao thời kì tiền dậy thì và dậy thì (các môn như bóng rổ, bóng chuyền, bơi lội, nhảy dây...) và có mắc các bệnh lý nội tiết hay không? Do đó, để trẻ đạt được chiều cao tối ưu thì cần có sự phối hợp đồng bộ các yếu tố trên thay vì bố mẹ chỉ tìm mua loại sữa giàu canxi cho trẻ uống.

Muốn biết chiều cao con đã đạt chưa, bố mẹ cần tập thói quen theo dõi và đối chiếu với bảng biểu đồ tăng trưởng theo tuổi của WHO, không chỉ là theo dõi cân nặng của trẻ mà còn đánh giá cả tương quan với chiều cao nữa.

2. Tắm nắng sẽ cung cấp vitamin D đầy đủ cho con?

Từ lâu, có một lời khuyên được nhiều người lan truyền đó là sau khi sinh nên cho trẻ tắm nắng thường xuyên. Khi phơi nắng, dưới tác động của ánh nắng mặt trời, trẻ sẽ hấp thụ được vitamin D. Và vitamin D đó chính là chìa khóa giúp canxi lắng đọng trong xương, làm gia tăng mật độ xương, giúp xương, răng vững chắc và phát triển chiều cao.

Chúng ta đều biết cơ chế và vai trò của ánh nắng mặt trời trong việc chuyển hóa các hoạt chất tiền vitamin D thành dạng vitamin D tốt cho cơ thể. Quan điểm cũ là cần cho trẻ tắm nắng trước 8h sáng, cởi hết quần áo của con cho con khi tắm nắng.

Bác sĩ Minh giải thích, sau các nghiên cứu những năm gần đây ở các nước tiên tiến như Anh, Úc, Mỹ, các nhà khoa học cho biết: Ánh sáng mặt trời bao gồm tia UV A (tia cực tím A), UV B và UV C.

UV A chiếm 95% ánh sáng mặt trời, có từ khi mặt trời ló rạng, xuyên qua rèm, áo nắng, kính, có tác động xấu, âm thầm gây ung thư da, lão hóa da. Đây là tia có hại, nhưng lại chiếm tỉ lệ lớn và xuất hiện sớm.

UV C là tia cực kì nguy hiểm, tuy nhiên nó đã được tầng ozone chặn lại.

UV B là tia giúp chuyển hóa vitamin D có lợi cho cơ thể, chỉ chiếm 3% - 5%. Tuy nhiên, tia UV B xuất hiện nhiều nhất trong khoảng thời gian từ 10h sáng - 2h chiều.

Do đó, về lí thuyết, tắm nắng lúc 10h sáng - 2h chiều mới giúp chuyển hóa vitamin D, nhưng như vậy thì nguy hiểm cho cả con và mẹ vì cường độ ánh nắng quá mạnh có thể làm bỏng da trẻ. Ngoài ra, nếu phơi nắng vào khung giờ trên, cơ thể trẻ sẽ hấp thụ rất nhiều tia UV A có hại.

Vì thế, các nước phát triển đã quyết định khuyến cáo trẻ nên bổ sung vitamin D thường quy thay vì tắm nắng. Cụ thể, trẻ sơ sinh nên uống vitamin D bổ sung kéo dài với liều lượng 400IU/ngày, ít nhất cho tới 12 tháng tuổi hoặc uống trên 1 lít sữa/ngày. Tuy nhiên, trẻ nhỏ hiếm khi uống đủ lượng sữa trên, do đó, bác sĩ Dương Công Minh khuyến cáo nên bổ sung vitamin D cho trẻ tới ít nhất năm 2 tuổi.

Và trẻ bú mẹ hoàn toàn càng phải bổ sung vitamin D vì sữa mẹ không cung cấp đủ vitamin D cho trẻ.

3. Tắm nắng nhiều có có sinh quá nhiều vitamin D, gây quá liều vitamin D không?

Tắm nắng nhiều sẽ tạo ra nhiều vitamin D cung cấp cho cơ thể. Tuy nhiên không phải tắm nắng quá nhiều sẽ dẫn đến quá liều vitamin D bởi vì cơ thể có cơ chế điều hòa ngược, đủ vitamin D là dừng.

Bác sĩ Dương Công Minh giải thích, canxi bổ sung có loại vô cơ, có loại hữu cơ, có loại lại là hỗn hợp. Mỗi loại canxi có yêu cầu hấp thu tối ưu ở một pH dịch dạ dày (độ chua của acid trong dạ dày) nhất định. Có loại canxi uống lúc đói mới tốt, có loại lại uống lúc no cơ thể mới hấp thu được tối đa. Tuy nhiên, không phải bố mẹ nào cũng có thể biết cụ thể về từng loại canxi.

Do đó, để biết bổ sung canxi cho trẻ như thế nào là tốt nhất, bác sĩ Dương Công Minh chỉ ra hai cách:

Thứ nhất, bố mẹ nên nhờ sự tư vấn của bác sĩ nhi hoặc bác sĩ dinh dưỡng.

Thứ hai, bố mẹ có thể đọc kĩ hướng dẫn sử dụng trên bao bì loại canxi mà mình mua cho con. Và với bất cứ loại canxi nào thì bác sĩ Minh cho biết, nên cho trẻ uống canxi sau khi ăn 1h hoặc trước lúc ăn 30 phút, khi đó độ pH của dạ dày ở mức ổn định và trung tính nhất.

5. Rụng tóc vành khăn, giật mình khi ngủ, hay quấy khóc đêm, đổ mồ hôi trộm... có phải là trẻ bị thiếu canxi?

Giải thích về thắc mắc rất phổ biến này, bác sĩ Minh nhấn mạnh: nếu trẻ ăn đủ, bú đủ, có bổ sung vitamin D, có tắm nắng... thì bố mẹ không cần lo con thiếu canxi.

Vì sao rụng tóc vành khăn?

Trẻ đang ở tuổi năng động, lăn lộn nhiều, tóc sẽ rụng, dân gian gọi là "chiếu liếm", đây là do tác động cơ học.

Vì sao trẻ ngủ hay giật mình, quấy khóc?

Giấc ngủ của trẻ dưới 6 tháng khác với người lớn, trẻ không thể ngủ liền giấc được, chưa kể ở độ tuổi này trẻ còn trải qua các chu kỳ của giấc ngủ: ngủ REM - ngủ nhấp nháy mắt, ngủ sâu và ngủ rất sâu. Ba mẹ thấy con giật mình, lăn qua lăn lại thường tưởng nhầm là con trằn trọc, khó ngủ nhưng thực ra đây là biểu hiện bình thường khi ngủ của trẻ dưới 6 tháng tuổi. Sau 6 tháng, trẻ ngủ sẽ ngon giấc hơn và sau 1 tuổi, giấc ngủ của trẻ càng ổn định hơn, giống người lớn hơn.

Trẻ đổ mồ hôi trộm do thiếu canxi?

Bác sĩ Minh giải thích rằng đây là do khi còn nhỏ, khả năng điều nhiệt ở cơ thể trẻ chưa ổn định. Thêm một lý do nữa khi trẻ ngủ đêm, bố mẹ thường sợ con lạnh mà tắt quạt, tắt điều hòa khiến con nóng nên sẽ ra mồ hôi nhiều hơn.