6 tháng uống thuốc tăng cân, bé gái 7 tuổi tăng 10 kg và mọc lông khắp mặt, miệng, toàn thân. Bác sĩ phát hiện thuốc bé dùng là “đề xa’ - một loại corticoid có tác dụng rất mạnh.
Dịp gần tết, bác sĩ (BS) Nguyễn Thanh Sang - Đại học Y Dược TP.HCM nhận được điện thoại của một bà mẹ gọi tới với nội dung “con gái 7 tuổi mọc râu”.
Vì thăm khám qua điện thoại, nên BS đã khuyên người mẹ đưa bé đi khám chuyên khoa nội tiết. Tuy nhiên, người mẹ đã không đưa con gái đi.
Một tháng sau, mẹ bé lại gọi tới BS Sang khi tình trạng mọc râu, lông toàn thân của bé ngày càng nặng. Nhận định bé gái bị rối loạn hóc môn, vị BS tiếp tục khuyên người mẹ đưa bé đi khám nội tiết cho chắc chắn.
Các loại thuốc không nhãn mác được bán tràn lan
Chừng 1 giờ sau, người mẹ đưa con gái tới nơi BS Nguyễn Thanh Sang làm việc và nhờ ra thăm khám giúp.
"Khi vừa gặp, tôi nhận ra ngay bé mắc hội chứng Cushing (bệnh lý nội tiết do rối loạn chức năng vỏ tuyến thượng thận, gây tăng mạn tính hóc môn glucocorticoid không kìm hãm được) và lông mọc khắp mặt, miệng, tay chân" - BS Sang nhớ lại lúc tiếp xúc với bệnh nhi.
Ban đầu, mẹ bé phủ nhận việc cho bé dùng thuốc, nhưng khi BS gặng hỏi thì người mẹ này thừa nhận khi thấy con gái gầy đã đưa tới một BS khám, lấy thuốc về uống.
Từ khi dùng thuốc của vị BS kia, bé gái thay đổi hẳn thói quen ăn uống, suốt ngày đòi ăn, mập mạp, mũm mĩm.
Nhìn bé gái “có da có thịt" hơn nên cả nhà ai cũng mừng vì từng đi khám dinh dưỡng nhiều nơi nhưng không khả quan.
Trong 6 tháng dùng thuốc, bé gái đã tăng tới 10 kg. Tuy nhiên, theo BS Sang, trước đó 6 tháng, bé gái không hề thiếu cân.
"Các bé trong giai đoạn 3-7 tuổi chiều cao tăng nhanh, nhìn bé giống như gầy đi vậy nhưng thực tế là chiều cao cân nặng bé vẫn trong chuẩn bình thường" - BS Sang chia sẻ.
Tác dụng phụ của thuốc corticoid
Kiểm tra thuốc bé dùng, đó là 10 bịch thuốc gồm 5 viên nhiều màu sắc, không nhãn mác, không toa.
Mẹ bé cho BS Sang biết, mỗi lần đi khám sẽ nhận 10 bịch với giá 300 nghìn. Mỗi ngày nghiền 1 bịch bỏ vào siro cho bé uống.
Trong bịch thuốc, BS Nguyễn Thanh Sang nhận ra có viên Dexamethasone. Khi đưa tay sờ sau gáy bé, BS phát hiện một cục bướu mỡ rất to phía sau.
"Dexamethasone (còn gọi là đề xa) là một corticosteroid có tác dụng kháng viêm rất mạnh, ai làm trong ngành y cũng biết. Tôi từng dùng đề xa cho những bệnh nhân xuất huyết giảm tiểu cầu hay thiếu máu tán huyết, thậm chí là thuốc hóa trị liệu ung thư" - BS Sang nói và cho biết, tác dụng phụ của nó rất nhiều và vô cùng tác hại, một số biến chứng lên gan, thận rất nặng nề.
Loại thuốc này chỉ dùng điều trị bệnh mà bệnh đó nguy kịch tính mạng và người bệnh chấp nhận tác dụng phụ, chỉ sử dụng trong thời gian ngắn để hạn chế biến chứng.
Bé gái uống 1 viên 4 mg, tương đương 40 kg cân nặng, trong khi bé 25kg. Thực tế bé dùng thuốc dẫn tới ức chế hệ miễn dịch, là để điều trị bệnh nguy kịch, chứ không phải là kích thích ăn uống.
Trong số các tác dụng phụ, đề xa làm kích thích vị giác gây cảm giác thèm ăn và giữ nước bên trong cơ thể. Hai tác dụng đó khiến cho người dùng corticosteroid nói chung bị phù và tăng cân.
BS Sang nói rằng không bao giờ sử dụng corticoid cho trẻ em dưới 3 tuổi, vì thuốc tác dụng lên sụn, ảnh hưởng tới chiều cao sau này.
1 tháng sau khi được khuyên dùng thuốc, chuyển sang khám một BS nội tiết, các triệu chứng của bé gái 7 tuổi thuyên giảm.
Theo BS Sang, các bậc cha mẹ nên ngưng việc tìm thuốc chữa biếng ăn cho con. Đừng vì vài kg cân nặng của con mà đánh đổi gan, thận, thậm chí là loãng xương về già cho con.