4. GIAI ĐOẠN 4: Formal operation stage (giai đoạn chính thức vận hành) từ 12 tuổi trở lên
Suốt những năm thiếu niên này, trẻ phát triển năng lực tư duy, giả thuyết, lý luận trừu tượng và suy luận. Một đứa trẻ hầu như nắm bắt tốt các năng lực trên ở tuổi 15. Những vấn đề như đạo đức, công bằng xã hội, ý tưởng trừu tượng, xác suất… chúng đã có thể hiểu được. Đối với bố mẹ, một số thời điểm trong giai đoạn này sẽ khá khó khăn.
Tuổi teen thường qúa mẫn cảm và thất thường. Lý do là vì tác động của hormones và phần midbrain hoạt động mạnh trong giai đoạn này. Bộ não trẻ phát triển từ sau ra trước. Midbrain chịu trách nhiệm cho bộ nhớ, cảm xúc và tính dục. Phần não và vỏ não trước trán không phát triển hoàn thiện cho tới tuổi 25 mà phần này thì ảnh hưởng tới những việc như ra quyết định, lập kế hoạch, kiểm soát xung lực và lường trước rủi ro.
Tuổi teen đánh giá các tình huống dựa trên cảm xúc phần nhiều, vì vậy chúng thường bị choáng ngợp bởi cảm xúc hoặc khó thể hiện cảm xúc. Chúng cũng không lường trước được các rủi ro và các hành vi có thể đi sai lệch liên tục. Hãy chắc chắn phải nói chuyện thường xuyên với con về các tệ nạn xã hội hoặc tình dục không an toàn… Khi con mắc lỗi, thay vì la mắng hoặc giảng giải, hãy coi đó là một cơ hội để trò chuyện và giúp con thay đổi. Nói với con những gì con nên làm, hoặc làm khác đi. Điều này giúp con phát triển kỹ năng ra quyết định.
---
Nếu được hãy thực hiện cùng con. Cho con cơ hội thực hành giải quyết các vấn đề, lên kế hoạch cho mọi việc. Làm cùng nhau và chia sẻ khi con hoàn thành nhiệm vụ. Đó là những gì bố mẹ có thể làm trong mọi giai đoạn. Nuôi dạy con chắc chắn không dễ, nhưng hiểu biết một chút về khoa học thần kinh có thể tạo ra sự khác biệt thật sự, bởi từ đó chúng ta có thể điều chỉnh kỳ vọng của mình đối với con cái.
(*)Piaget là nhà tâm lý học người Thụy Sỹ đã dành cả đời để trả lời câu hỏi "Kiến thức và thần kinh của con người phát triển như thế nào". Với 60 năm nghiên cứu và đặt nền móng cho lĩnh vực nghiên cứu rộng lớn về nhận thức di truyền học, ông đã cho ra đời nhiều giả thuyết và giải thích cho cách thức suy nghĩ và phát triển tư duy của con người suốt cuộc đời. Được đào tạo về sinh học và triết học, Piaget đã áp dụng các khái niệm từ cả 2 ngành này để nghiên cứu về sự phát triển của trẻ nhỏ, quan sát hành vi và suy nghĩ khi chúng được hình thành từ khi sinh ra cho tới khi lớn hơn. Ông đã đưa ra một kết luận từ rất sớm rằng sự phát triển nhận thức là sản phẩm của sự tương tác phức tạp giữa sự trưởng thành của hệ thần kinh và ngôn ngữ, và sự trưởng thành này phụ thuộc và việc trẻ em TƯƠNG TÁC với xã hội và thể chất với thế giới xung quanh.
Vài nét về tác giả:
Chị Linh Phan là một chuyên gia tư vấn phụ huynh theo chứng chỉ PCI Certified, đồng thời là tác giả cuốn sách "Mẹ Việt nuôi dạy con kiểu Bắc Âu". Theo Linh Phan, làm cha mẹ tốt nhất đối với con và đối với chính mình là khi tin vào bản năng của mình.
Với mong muốn mang đến nhiều hơn giá trị cho cộng đồng và nền giáo dục nước nhà, chị Linh sáng lập dự án Raised Happy nhằm cung cấp kiến thức hữu ích, giúp đỡ các bố mẹ có cuộc sống ôn hoà, bình tĩnh trên hành trình nuôi dưỡng những em bé hạnh phúc, biết lắng nghe, hợp tác và tích cực.
Hiện chị Linh đang sống, làm việc tại Na Uy và là mẹ của 2 em bé Ốc và Sò.