Nhóm tác giả Việt Nam và Ấn Độ đang thực hiện thử nghiệm tại lab động cơ đốt trong tại Ấn Độ. Ảnh: NCCC
Về sự thay đổi tên tác giả, ông Tuấn giải thích: "Tro ng quá trình sửa chữa, chúng tôi đã nhờ sự đóng góp của các tác giả có chuyên môn sâu về động cơ đốt trong, nhiên liệu thay thế và lý thuyết tối ưu nên chúng tôi đã bổ sung tên các tác giả đó vào bài báo dựa trên sự đóng góp của họ. Trong khi đó, một số tác giả đã không thể tiếp tục đóng góp cho công trình nên họ yêu cầu rút tên ra khỏi công trình. Điều này hoàn toàn phù hợp với chuẩn mực đạo đức trong nghiên cứu khoa học. Các tác giả tham gia bài báo đều là thành viên các nhóm nghiên cứu với chúng tôi, chúng tôi đã có nhiều công bố khoa học cùng nhau”.
Theo TS. Phạm Hiệp: “Việc thay đổi tên tác giả hay thêm tên tác giả dựa trên sự đóng góp của họ đối với một công trình khoa học, được các tác giả đồng ý và không có xung đột thì hoàn toàn không liên quan đến lỗi đạo đức. Trong trường hợp này, lỗi (hành chính chứ không phải đạo đức) thực ra nằm ở ban biên tập nhưng cuối cùng nhóm tác giả lại là những người gánh hậu quả.”
Cũng theo ông Tuấn, ở một số nhà xuất bản khác như Springer, Taylor&Francis, Sage, hay American Chemical Society, Biên tập viên và quản lý tạp chí luôn hướng dẫn rất tỉ mỉ các tác giả nếu có sự thay đổi tác giả trong các vòng sửa chữa. Sau khi các lý do cho sự thay đổi đó được chấp thuận thì bài báo mới được gửi đi phản biện lại, nếu không bài báo sẽ bị từ chối hoặc không cho phép thay đổi tác giả. Tuy nhiên, Nhà xuất bản Elsevier đã bỏ mặc tác giả trong quá trình gửi bài mặc dù họ nắm được toàn bộ việc thay đổi tác giả trong quá trình này, và họ đã đổ lỗi cho các tác giả bằng cách rút bài báo của họ.
Ông Tuấn cho biết thêm, tất cả các tác giả đã gửi thư cho Ủy ban đạo đức, khẳng định không có mâu thuẫn về lợi ích (Tạp chí Fuel cũng đã xác nhận trên thông báo – PV) và các thủ tục nộp bài phải được kiểm tra bởi quản lý là của Tạp chí chứ không phải tác giả của bài báo nhưng vẫn bị rút bài.
Trước những cáo buộc và cách xử lý của Tạp chí Fuel và nhà xuất bản Elsevier, ông Tuấn cho biết, ông và nhóm tác giả đã phản đối rất quyết liệt cáo buộc này đồng thời gửi kèm các bằng chứng vi phạm đạo đức xuất bản và liêm chính khoa học của NXB Elsevier đến Uỷ ban đạo đức, Giám đốc NXB Elsevier, Quản lý cấp cao NXB Elsevier, Quản lý nhóm Tạp chí năng lượng - nhiên liệu, Tổng Biên tập của Tạp chí Fuel.
Được biết, PGS.TS Hoàng Anh Tuấn được bổ nhiệm GS tại Đh Korea (Hàn quốc) từ tháng 6/2024. Ông Tuấn từng công tác tại Trường ĐH Công nghệ TPHCM, sau đó chuyển sang làm Phó hiệu trưởng Trường ĐH Đông Á. Do có kế hoạch tham gia giảng dạy và hợp tác làm dự án với châu Âu dài ngày, ông Tuấn đã xin nghỉ việc tại Trường ĐH Đông Á từ đầu tháng 9. Ông có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về nhiên liệu thay thế, năng lượng tái tạo, động cơ đốt trong và các chiến lược khử carbon.
Cần có cái nhìn khách quan với nhà khoa học khi bị rút bài:
Trao đổi với Tiền Phong, TS. Lê Văn Út, Trưởng nhóm, Nhóm nghiên cứu Đo lường khoa học và chính sách quản trị nghiên cứu, Trường Đại học Văn Lang cho hay, việc nhà khoa học bị rút bài báo khoa học ở Việt Nam nếu xử lý không khéo thì dễ làm cho vấn đề trở nên phức tạp hơn, tạo cơ hội để dư luận chỉ trích nhà khoa học mặc dù có thể chưa rõ nguyên nhân.
Theo ông Út, việc nhà khoa học bị rút bài báo khoa học có nhiều nguyên nhân gồm lỗi cố ý (như gian lận, ngụy tạo, đạo văn ) và lỗi vô tình (như kết quả bị phát hiện sai sót ngoài mong đợi, các lỗi kỹ thuật, người làm nghiên cứu chưa biết hoặc chưa nắm rõ quy trình hoặc tự ý thêm tác giả sau các vòng chỉnh sửa bản thảo mà không thông qua phản biện, …).
“Do đó, khi xảy ra việc nhà khoa học bị rút bài báo, việc đầu tiên là các cơ quan chủ quản của nhà khoa học cần tổ chức đánh giá, phân tích nguyên nhân từ đó xác định lỗi trên do cố ý hay vô tình. Kể cả lỗi cố ý, các cơ quan chủ quản cũng nên xem xét/xử lý theo hướng nhân văn, tạo cơ hội để nhà khoa học sửa sai, khắc phục tránh đẩy họ vào ngõ cụt, làm chùn bước nghiên cứu khoa học của họ và của cộng đồng khoa học chung.
Ngoài ra, phát triển NCKH luôn nhận sự quan tâm của cộng đồng và truyền thông nên các cơ quan chủ quản của nhà khoa học có bài báo bị rút cần có bộ phận cung cấp thông tin cho báo chí khi có yêu cầu, tránh trường hợp nhà khoa học có bài báo bị rút lúng túng vì không có kinh nghiệm phát biểu trên truyền thông”, ông Út nói.