Vụ việc nam sinh lớp 10 tại TP.HCM tự tử do áp lực học tập đang gióng lên hồi chuông báo động về áp lực mà nhiều học sinh đang phải chịu đựng.
VTV đưa tin, "Con đã không đáp ứng kỳ vọng của gia đình..." là một trong những dòng thư nam sinh lớp 10 trường THPT Nguyễn Khuyến (quận Tân Bình, TP.HCM) để lại.
| |
Trong bản báo cáo lại sự việc, các thầy giáo và các em cho biết, trước khi nhảy xuống sân trường, nam sinh này có tâm lý bất ổn. Em vừa cười, vừa khóc khi các thầy và các bạn khuyên em đi vào trong.
Giáo viên của trường cho biết, mặc dù trường có kênh tham vấn tâm lý nhưng vẫn chưa sát được đến từng học sinh. Không chỉ ở trường Nguyễn Khuyến mà nhiều trường học cũng khó sát từng học sinh. Trong khi việc tư vấn tâm lý còn chưa thực sự sát đến từng học sinh thì với rất nhiều em, áp lực từ gia đình về điểm số còn rất nặng nề.
Một công trình nghiên cứu cấp Bộ mới đây của trường Đại học Sư phạm TP.HCM, có gần 5% học sinh có biểu hiện từng có hành vi tự tử trong suy nghĩ. Có đến trên dưới 1/3 học sinh thừa nhận mình từng có hành vi tự hủy hoại bản thân.
Áp lực điểm số, áp lực gia đình là những áp lực vô hình khiến nhiều học sinh, sinh viên không vượt qua. Theo các chuyên gia, những áp lực này nếu không được tháo gỡ kịp thời, hậu quả đau lòng sẽ còn tiếp tục xảy ra.
Trong một chia sẻ mới trên Facebook cá nhân, Tiến sĩ Lê Nguyên Phương nói về hiện trạng rất đáng báo động không chỉ ở Việt Nam mà ngay trong môi trường nước Mỹ hiện đại ông đang sinh sống và làm việc: "Tôi đã thấy chính cha mẹ cũng ngạc nhiên khi bảo rằng mình không ép buộc con đạt thành tích nhưng tại sao chúng lại căng thẳng đến độ bị lo âu và trầm cảm, thậm chí còn có ý định tự sát phải vào phòng cấp cứu. Khi hỏi ra... vâng, cha mẹ không nói bằng lời mà bằng hành vi của mình. Trầm trồ thèm khát vinh quang của trẻ học giỏi chiếm nhiều học bổng, lộ vẻ thất vọng khinh thường khi con đem phiếu điểm thấp về nhà, luôn tranh thắng trong họ hàng và chòm xóm, đặt mọi giá trị vào cái đích cuối cùng mà quên khuyến khích con tận hưởng những ngày tháng tuổi thơ".
Cùng đọc những chia sẻ của chuyên gia tâm lý học đường này để ngẫm thêm về cách dạy con, giúp con vượt qua áp lực của cuộc sống và của chính mẹ cha:
Xuất phát từ nỗi sợ hãi lẫn tham lam về tương lai của con cái, cha mẹ xuất thân từ mọi thành phần đều ít nhiều mong muốn con cái mình học thật giỏi để hy vọng chúng có một công việc ổn định, lương bổng tốt đẹp. Tại Việt Nam, trong một xã hội mà con đường tiến thân duy nhất vốn từ xưa phải thông qua khoa cử, quan niệm học để tiến thân đặc biệt trong chốn quan trường đã in hằn trong tâm trí của nhiều thế hệ phụ huynh, bất chấp thực tế hiện nay đã khác nhiều. Nếu thời xưa học để làm quan thì nay làm quan. . . không cần phải học nhiều và học giỏi. Nếu thời xưa học mới vinh quang còn đi buôn đi hát là "vô loài" thì nay đó lại là những nghề được ưa chuộng. Nếu thời xưa, hệ thống giáo dục có đầu ra cung cấp những kiến thức và kỹ năng phù hợp với công việc, thì nay từ nội dung đến phương pháp, nền giáo dục nước nhà vẫn còn quá nhiều bất cập để cung cấp cho mọi lãnh vực những nhân sự có tài có trí. Và cuối cùng, khi hệ thống phân công nhân xã chưa thích hợp, dư ngành này thiếu ngành kia, mê nghề này ghét nghề kia, thì có cái bằng tốt nghiệp hoàn toàn không bảo đảm có công ăn việc làm. Vì thế có lẽ các bậc cha mẹ nên dừng lại, suy ngẫm một chút, để định hướng không chỉ việc làm mà còn việc học của con ngay từ bây giờ.
| Lê Nguyên Phương là Tiến sĩ, chuyên gia tâm lý học đường tại Mỹ, từng nhận giải Chuyên gia Thực hành tâm lý Học đường Quốc tế kiệt xuất của tổ chức International School Psychology Association (ISPA). Trong những năm qua, ông có nhiều chuyến đi về Việt Nam để tham gia các hội thảo chuyên ngành, giảng dạy tại các khóa tập huấn kỹ năng tâm lý học đường. |
Trong một số trường hợp tư vấn phụ huynh bên này, tôi đã thấy chính cha mẹ cũng ngạc nhiên khi bảo rằng mình không ép buộc con đạt thành tích nhưng tại sao chúng lại căng thẳng đến độ bị lo âu và trầm cảm, thậm chí còn có ý định tự sát phải vào phòng cấp cứu. Khi hỏi ra... vâng, cha mẹ không nói bằng lời mà bằng hành vi của mình. Trầm trồ thèm khát vinh quang của trẻ học giỏi chiếm nhiều học bổng, lộ vẻ thất vọng khinh thường khi con đem phiếu điểm thấp về nhà, luôn tranh thắng trong họ hàng và chòm xóm, đặt mọi giá trị vào cái đích cuối cùng mà quên khuyến khích con tận hưởng những ngày tháng tuổi thơ, etc. Nếu nghĩ rằng chỉ đổi vài câu nói hay vài cách cư xử, cần một vài kỹ năng truyền đạt khéo léo với con cái thì quý phụ huynh chỉ cần nhặt bất cứ cuốn sách dạy "kỹ năng" làm cha mẹ nào lên là đủ. Nhưng ngôn từ không đủ, "ngôn giáo không bằng thân giáo," chúng ta chỉ có thể chuyển hóa chính mình để con cái có thể cảm nhân sự an định, tình yêu, và trí tuệ của chúng ta. Để chúng có thể sống thanh thản và hạnh phúc bên cạnh chúng ta mà vẫn có động lực học tập, yêu việc học tập qua mỗi bài học, bài tập, mỗi giờ đến trường, để rồi cái đích cuối cùng, đúng ngày đúng chỗ, nó sẽ đến.
Nhà tâm lý học nhân bản Carl Rogers (1902-1987) cho rằng đễ một cá nhân có thể phát triển toàn diện, họ cần một môi trường chân thật, chấp nhận, và đồng cảm. Một môi trường mà trẻ cảm nhận được sự cởi mở và trung thực, yêu thương không điều kiện, và được lắng nghe trong hiểu biết từ cha mẹ và kể cả những người giao tiếp với nó. Ngay từ lúc nhỏ, chúng không phải nghe những câu như, "Con ăn giỏi/học giỏi thì mẹ mới thương." hay "Đừng làm cha mẹ nhục nhã vì học hành dốt nát." Nghiên cứu cho thấy việc thay đổi hành vi, nhất là thu hoạch kiến thức và kỹ năng, xảy ra rất giới hạn khi một cá thể hổ thẹn và căng thẳng.
Nói cho cùng, tôi tin những điều vĩ đại nhất hiện hữu trong văn minh loài người đều có xuất phát từ động lực yêu thương chứ không vì tham lam và sợ hãi. Trong yêu thương mọi bến bờ nhị nguyên của thiện ác, tốt xấu sẽ được vượt qua vì yêu thương vốn vô ý niệm. (Cái này thì chắc chắn tôi bị Nietzsche ảnh hưởng. :-) À, mà tên Nietzsche có xuất hiện trong bộ 100 nhà tư tưởng giáo dục từ cổ điển đến hiện đại của thế giới.)
