Nếu bố mẹ cứ tiếp tục nói những câu này thì con ngày càng thu mình vào vỏ ốc, tương lai sống e dè, khó mà thành công như chúng bạn

* Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả, không thuộc về tòa soạn. 

Theo WHO, cứ mỗi 4 trẻ em trong độ tuổi 2-4 thì có đến gần 3 trẻ đã trải qua và chịu đựng việc bị bạo hành hoặc ngược đãi về thể chất hoặc tinh thần, với các mức độ từ nhẹ đến nặng.

Bạo hành và ngược đãi trẻ em là một vấn nạn nghiêm trọng xảy ra ở khắp mọi nơi. Trẻ có thể bị hành hạ về thể xác, bị bỏ rơi và không được đáp ứng các nhu cầu sinh tồn căn bản nhất, bị lạm dụng tình dục… Trong tất cả các hình thức ngược đãi trẻ em, vấn đề bạo hành tinh thần trẻ là khó nhận biết nhất. Hậu quả để lại thường nặng nề, kéo dài và ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tinh thần của trẻ khi trưởng thành.

Rất nhiều cha mẹ vô tình gây tổn hại tinh thần con mà không hay biết.

Có những câu mà cha mẹ thường xuyên nói ra, gây tổn thương tinh thần con nhưng lại không hề hay biết. Trong cuộc sống hằng ngày, có thể bố mẹ muốn nhắc nhở con cư xử tốt hơn, nhưng vô tình dùng ngữ điệu, từ ngữ nặng nề. 

Chẳng hạn một người mẹ cố gắng dạy con không nói dối, nhưng khi nuông chiều theo ý con lại dặn dò: "Con đừng nói với bố là mẹ mua cái này cho con đấy nhé!".

Một người cha thường chê trách con rằng: "Bố không hiểu sao con chỉ có mỗi nhiệm vụ học thôi mà vẫn không xong?". Câu nói này không khiến trẻ học tốt lên, ngược lại chỉ khiến trẻ nghĩ rằng mình bất tài, dốt nát. 

Những lời nói chì chiết, chua cay, chê bai tính cách, ngoại hình cũng khiến trẻ bị tổn thương tinh thần. Đó đều là những câu quen thuộc mà nhiều bố mẹ hay người thân, họ hàng vô ý thốt ra:

- "Có phải là con bố mẹ không mà mũi tẹt, da đen, mắt hí thế kia?"

- "Sao mà lì như trâu, khó bảo vậy? Sao không ngoan như anh/chị?"

- "Sao học dốt như bò thế, dạy mãi không hiểu?"

- "Việc có một tí thế mà làm cũng không nên thân, đồ vô dụng!"

- "Con mà không nghe lời, mẹ sẽ không thương con nữa"

Chuyện gì sẽ xảy ra khi con trẻ bị tổn thương tâm lý?

Với người lớn, những lời nói trách mắng có thể chỉ mang ý nghĩa giải tỏa nóng giận tức thời, hoặc một lời dọa dẫm khi quá bế tắc với con. Nhưng với con, những câu nói trên sẽ in hằn trong tâm trí. 

Con trẻ nghe và tiếp nhận mọi nhận xẻt, hành động của người khác về bản thân mình. Người lớn đối xử như thế nào, thì trẻ sẽ tự đúc kết và đặt ra giá trị của bản thân ở mức đó.

Trẻ có một nhu cầu tâm lý bức thiết luôn cần được thoả mãn. Đó là nhu cầu được yêu thương và biết mình luôn có một vị trí quan trọng đối với bố mẹ. Nỗi sợ lớn nhất của con là sợ bố mẹ không còn thương yêu mình. 

Những câu dọa "không yêu con nữa", "bỏ con đi luôn" của bố mẹ chính là tấn công vào điểm yếu nhất, thao túng nỗi sợ của con để chứng tỏ quyền lực của bản thân. Con sẽ hình thành nên suy nghĩ: "Mình phải phục tùng theo lời bố mẹ để luôn được thương yêu". Từ đó, trẻ có thể trở thành người yếu đuối, nhu nhược, luôn quỵ lụy để mong giữ được tình cảm và sự ưu ái của người khác.

Khi lớn lên cùng những tổn thương tinh thần kéo dài, trẻ sẽ trở thành người tự tin, rụt rè, không bao giờ cảm thấy mình tốt đẹp. Trẻ cũng luôn sống trong lo sợ rằng bị người khác chê bai, dè bỉu. Một số lại gặp vấn đề trong việc tin tưởng người khác, thờ ơ lãnh đạm, hoặc luôn có thái độ tiêu cực, bi quan với cuộc đời.

Hãy nuôi dạy con bằng sự tôn trọng và tình yêu thương đúng cách

Là một Chuyên gia đào tạo phụ huynh về Dạy con Tích cực (Certified Positive Discipline Parent Educator), có 2 điều tôi muốn chia sẻ đến phụ huynh:

1. Tôn trọng 

+ Hãy tôn trọng con như bạn tôn trọng như một người lớn. Nếu bạn không sẵn sàng nổi cơn thịnh nộ, trút giận lên đồng nghiệp, họ hàng không, hay với người lớn khác thì cũng đừng làm vậy với con mình. 

+ Hãy đối xử với con như một người lớn có đầy đủ cảm xúc và suy nghĩ. Đừng nghĩ: "Con còn nhỏ nên không biết gì đâu". Thật ra, con cảm nhận được mọi điều. Duy chỉ có 1 điều là con chưa thể trình bày rành mạch, lập luận rõ ràng những gì đang nghĩ trong đầu mà thôi.

+ Khi bạn luôn có suy nghĩ: "Mình phải Tôn Trọng con", vô hình chung phản xạ trút giận lên con sẽ được giảm đáng kể.

2. Yêu thương đúng cách:

Bất cứ khi nào bạn muốn truyền tải một thông điệp gì với con, hãy tự hỏi bản thân:

+ Con cảm nhận được gì qua câu nói này?

+ Câu nói này sẽ làm con cảm thấy tốt hơn hay tệ hơn về bản thân con?

+ Con có cảm thấy được yêu thương không?

+ Con có học được kinh nghiệm hay kỹ năng sống tốt hơn không?

Hi vọng những gợi ý trên sẽ giúp các phụ huynh có những suy nghĩ tích cực hơn, có khả năng kìm chế bản thân tốt hơn để việc giao tiếp và mối quan hệ giữa bố mẹ và con cái luôn vui vẻ, hạnh phúc và tích cực.

Theo afamily.vn