Người mẹ bức xúc vì bị từ chối khai sinh cho con với lý do "phải khai nguyên quán theo cha", tố cán bộ hộ tịch đòi hỏi vô lý, mang định kiến giới tính: Có quyền khiếu nại

Chia sẻ trên MXH, tài khoản Facebook N.M. cho biết:

"Trong nhà mình có một bé trai được bố mẹ đặt mang họ mẹ. Năm đó đi khai sinh cho bé, mẹ bé phải kèm vào hồ sơ một tờ "Đồng ý cho mang họ mẹ" do bố cháu viết và ký tên rồi đích thân đi nộp mới được khai sinh. "Để khỏi rắc rối kiện tụng", bố mẹ cháu được cán bộ hộ tịch giải thích như vậy.

Sau đó là đến chuyện 2016 khai nguyên quán của Mèo theo mẹ không thành".

Bị từ chối hồ sơ khai sinh vì phải khai theo nguyên quán của cha?

Chị N.M. chia sẻ tiếp: "Hồ sơ khai sinh của bé bị từ chối vì cán bộ hộ tịch dặn: 'Khai nguyên quán theo cha'" - lý do khiến chị vô cùng bức xúc, bởi theo tìm hiểu của chị, Luật Hộ tịch quy định "quê quán" của các cá nhân được xác định theo quê quán của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận của cha mẹ hoặc theo tập quán được ghi trong tờ khai khi đăng ký khai sinh.

"Dù luật định có thể khai quê quán hoặc lấy họ theo cha hoặc mẹ, nhưng thực tế khai theo cha thì được coi là nghiễm nhiên (không phải nộp cam đoan hay thỏa thuận), còn theo mẹ thì phải 'chứng minh thỏa thuận'. Đây là một đòi hỏi vô lý và đầy định kiến giới của cán bộ hộ tịch", người mẹ bức xúc.

Không có quy định nào bắt buộc con phải lấy theo họ, quê quán của cha

Về vấn đề trên, trao đổi với chúng tôi, Luật sư Bùi Phan Anh cho hay, việc xác định họ tên, quê quán của một cá nhân được quy định trong một số văn bản sau:

Tại khoản 2, Điều 26 Bộ luật dân sự 2015 về quyền có họ, tên như sau: "Họ của cá nhân được xác định là họ của cha đẻ hoặc họ của mẹ đẻ theo thỏa thuận của cha mẹ; nếu không có thỏa thuận thì họ của con được xác định theo tập quán. Trường hợp chưa xác định được cha đẻ thì họ của con được xác định theo họ của mẹ đẻ".

Tại khoản 8, Điều 4 Luật hộ tịch 2014 có quy định: "Quê quán của cá nhân được xác định theo quê quán của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận của cha, mẹ hoặc theo tập quán được ghi trong tờ khai khi đăng ký khai sinh."

Khoản 2, Điều 6 Thông tư số: 04/2020/TT-BTP ngày 28/5/2020 quy định về nội dung khai sinh như sau:

Cũng theo luật sư Bùi Phan Anh, nội dung khai sinh được xác định theo quy định tại khoản 1 Điều 14 Luật hộ tịch, khoản 1 Điều 4 Nghị định số 123/2015/NĐ-CP và hướng dẫn sau:

"Trường hợp cha, mẹ không thỏa thuận được về họ, dân tộc, quê quán của con khi đăng ký khai sinh thì họ, dân tộc, quê quán của con được xác định theo tập quán nhưng phải bảo đảm theo họ, dân tộc, quê quán của cha hoặc mẹ.".

Có quyền khiếu nại hành vi từ chối đăng ký hộ tịch của cán bộ sai phạm

Căn cứ vào các quy định nêu trên thì không có quy định nào bắt buộc con phải lấy theo họ, quê quán của cha mà pháp luật để cho cha mẹ được quyền tự do thỏa thuận trong việc lựa chọn theo họ, quê quán của cha hoặc mẹ (nguyên tắc tự do thỏa thuận là nguyên tắc được ưu tiên hàng đầu trong dân sự), chỉ trong trường hợp cha mẹ không thỏa thuận được thì mới xác định theo tập quán.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý khi cha mẹ có thỏa thuận về việc xác định họ tên, quê quán của con thì thỏa thuận đó cần được thể hiện dưới hình thức nhất định (ví dụ như hình thức bằng văn bản) để cán bộ hộ tịch có căn cứ giải quyết hồ sơ đăng ký hộ tịch.

Do đó, trong trường hợp này nếu khi cha mẹ đã có văn bản thỏa thuận nhưng cán bộ hộ tịch vẫn từ chối hồ sơ thì người mẹ có quyền khiếu nại hành vi từ chối đăng ký hộ tịch của cán bộ hộ tịch đó.

Theo afamily.vn