Nguyên nhân khiến vài người cảm thấy không thể di chuyển được khi bị bóng đè

Bóng đè (Sleep Paralysis) là một cụm từ không đúng cho lắm, nó chỉ đơn giản mô tả lại trải nghiệm đó và tồn tại trong giao tiếp của chúng ta ngày nay. 'Giấc mộng kinh hoàng' ( night terrors/ sleep terrors) là một từ khác cũng ám chỉ việc này.

Giấc ngủ REM ( rapid eye movement) là một giai đoạn xen kẽ trong chu kì giấc ngủ. Mắt bạn sẽ chuyển động nhanh, hơi thở nông, và nhịp tim cũng như huyết áp của bạn có thể tăng lên. Trong giai đoạn này, tay và chân của bạn cũng sẽ tê liệt. Đây chính là lúc mà các bạn thường có giấc mơ hoặc ác mộng.

Vì thế, các trải nghiệm khác biệt ở từng cá nhân rất có thể do những cơ chế khác nhau ở trong giai đoạn này. Nổi trội hơn cả là cảm giác bị 'bóng đè', mặc dù nó chỉ là một phần nhỏ của những trường hợp có thể xảy ra khi bạn chuyển từ trạng thái tỉnh sang ngủ, nhiều trường hợp không hề bị bóng đè.

Còn thật khó để chắc chắn nguyên nhân gì tạo ra những cảm xúc, trải nghiệm khác nhau. Cảm giác không thể thở được, bị tê liệt, hoặc có 'vật nặng' đang đè lên ngực rõ ràng là gắn liền với cơ chế cảm nhận vật lý của bóng đè. Cảm giác kinh hãi, ám ảnh, hoảng sợ có thể là sự kết hợp của bóng đè với trạng thái lơ mơ khi chuyển giao giữa tỉnh - ngủ. Các ảo giác nghe nhìn có thể được tạo ra bởi các cơ chế tương tự như khi ta đang mơ, và có thể coi như là môt giấc mơ sáng suốt / hoặc mộng du.

Thực tế ghi nhận các ảo giác có sự liên quan mật thiết tới văn hóa/ con người, vùng miền và dẫn tới nhiều giai thoại thú vị. Hầu hết các trường hợp đều mô tả các thực thể hiện hữu ở trong căn phòng, những giọng nói độc ác, và cảm giác kinh sợ/ hoảng hốt tột độ.

Bóng đè xảy ra trong giấc ngủ REM. Giấc ngủ REM có thể coi là lúc tập trung nhiều nhất của những giấc mơ chứa nhiều cảm xúc mạnh. Như một sự thích nghi để bảo vệ, cơ thể chúng ta sẽ chặn khả năng hoạt động của các cơ bắp trong giai đoạn này. Sự thiếu hoạt động của cơ bắp trong giấc ngủ REM còn được gọi là mất trương lực cơ REM.

Bóng đè xuất hiện khi chúng ta đã thoát khỏi giấc ngủ REM để sang trạng thái tỉnh, nhưng sự mất trương lực cơ vẫn tiếp diễn và ở nhiều người, giấc mơ vẫn tiếp tục. Chuyện này xảy ra thường xuyên hơn ở những người bị rối loạn giấc ngủ, khiến họ tỉnh dậy khỏi giấc ngủ REM. Ở bệnh nhân bị rối loạn giấc ngủ do hô hấp, đơn giản thôi, một cơn ngưng thở đã đánh thức họ. Còn những bệnh nhân bị chứng ngủ rũ ( narcolepsy) thì phức tạp hơn chút, họ có xu hướng bị những giấc ngủ REM xuất hiện thoáng qua một cách bất thường, và hay bị vào ban đêm hơn.

Trong cả hai trường hợp, người ta vẫn chưa hiểu rõ tại sao con người rơi vào giấc ngủ bán REM như vậy. Cũng không có nhiều thông tin về việc tại sao có người bị liệt toàn thân chứ không gặp ảo giác. Chúng ta chỉ biết những sự kiện này xảy ra thường xuyên hơn ở người bị chứng ngủ rũ - đặc trưng bởi sự rối loạn kiểm soát trạng thái tỉnh- ngủ.