Trẻ có xu hướng “tự vệ” trước những lời quát mắng. Ảnh minh họa.
Không lấp liếm cái sai
“Tất cả mọi người, kể cả trẻ em đều xứng đáng có phẩm giá và sự tôn trọng. Cần tạo ra trải nghiệm tích cực, khuyến khích giúp đỡ trẻ, thay vì một trải nghiệm tạo ra sự sỉ nhục, mất mát phẩm giá và sự tôn trọng. Những đứa trẻ có hành vi sai trái là những đứa trẻ không được khuyến khích đúng cách. Trẻ em cần được khuyến khích hướng dẫn để chúng không cảm thấy cần phải có hành vi sai trái. Không được khiến chúng xấu hổ hoặc sỉ nhục, khiến con cảm thấy chán nản, từ đó xuất hiện các hành vi sai trái”, chuyên gia khuyến cáo.
Theo bà Phan Linh, sự sỉ nhục và xấu hổ không phải là động lực tích cực. Bà Linh dẫn chứng, trong thập kỷ qua, một số chuyên gia liên quan đến trẻ em (như bác sĩ nhi khoa, bác sĩ tâm thần và nhân viên xã hội) đã chính thức áp dụng các quan điểm phản đối việc đánh đòn, chèo kéo hoặc làm nhục trẻ em theo bất kỳ cách nào. Các chuyên gia này đã chú ý đến nghiên cứu chứng minh rằng, tổn thương lâu dài đối với trẻ em lớn hơn rất nhiều lợi ích tức thời của việc kiểm soát hành vi thông qua hình phạt.
“Chúng ta từng có ý tưởng điên rồ rằng, để trẻ em làm tốt hơn, trước tiên chúng ta phải làm cho chúng cảm thấy tồi tệ hơn ở đó. Sự thật là trẻ em làm tốt hơn khi chúng cảm thấy tốt hơn chứ không phải khi chúng chán nản về bản thân”, nữ chuyên gia chia sẻ.
Theo bà Phan Linh, không phải lúc nào trẻ cũng dễ thương, ngoan, chăm chỉ, gọn gàng, sạch sẽ và biết nghe lời. Tuy nhiên, người lớn cần cố gắng kiên nhẫn nhìn vào điểm tích cực để khuyến khích. Khi đó, dần dần, trẻ sẽ có nhiều cơ hội để lớn lên với sự tích cực và tự tin. Đặc biệt, phụ huynh cần hiểu rằng, công nhận điểm tích cực của con không có nghĩa là phủ nhận, lấp liếm cái sai. Trẻ nhỏ cần học về giới hạn và kỷ luật theo độ tuổi, nhận thức. Từ đó, dần tự điều chỉnh hành vi, cư xử đúng mực và đảm bảo những nguyên tắc của gia đình, xã hội.
Chuyên gia cho biết, khi một đứa trẻ không còn sợ mắc lỗi, chúng sẽ không trốn tránh, nói dối. Khi đó, trẻ dám đối mặt với vấn đề để tìm cách giải quyết, thay vì nản lòng hay chờ đợi trong hao mòn.
“Có những người chỉ lăm le nhìn vào điểm yếu và sai lầm của người khác để hả hê. Còn chính ta nhìn thấy mình chỉ là người học sinh chậm tiến, người bạn tệ hại, người đồng nghiệp bất cẩn, người mẹ người cha tồi tệ. Xung quanh không có người cho phép chúng ta đúng. Bản thân mình cũng tự trách mình đã sai quá nhiều. Cuộc sống là một trò chơi. Nhưng nó rất thực và cũng đòi hỏi một sự trung thực công bằng. Ai mà không có sai lầm? Đâu thể cứ nghĩ và sống mãi cùng với những sai lầm đó?”, bà Phan Linh chia sẻ.
Các chuyên gia cho rằng, phụ huynh nên áp dụng nguyên tắc bút mực xanh với trẻ. Nguyên tắc được giới thiệu bởi nhà tâm lý học trẻ em Tatiana Ivanko. Trong quá trình dạy và sửa bài cho con, nữ chuyên gia này đã dùng mực xanh để khoanh những chữ trẻ viết tốt và đẹp, thay vì mực đỏ để gạch những chữ con viết sai hoặc chưa đạt. Vì vậy, các phụ huynh được khuyến khích hãy tập trung vào những điểm tích cực của trẻ và tìm cách phát triển, lặp lại nó.