Hiểu đúng về việc người đã tiêm chủng vẫn nhiễm Covid: Nó không có nghĩa vaccine không hoạt động hiệu quả

Tháng 7/2021, Patrick Vallance - cố vấn khoa học của Anh thông báo khoảng 40% các ca nhập viện tại Anh đã có tiêm chủng, trong đó 15% được tiêm chủng 2 mũi.

Nhìn qua, đây thực sự là một thông điệp nghe rất báo động. Tuy nhiên thực tế thì không phải, bởi vaccine vẫn đang hoạt động rất hiệu quả và có một vài nguyên nhân giải thích cho chuyện này.

Đầu tiên thì dù vaccine có hiệu quả, nhưng tất cả các loại vaccine hiện nay không loại nào đạt hiệu suất 100% cả. Đây không phải điều gì quá bất ngờ - vì vaccine cúm cũng không đảm bảo 100% hiệu quả. Vấn đề là riêng tại Mỹ, vaccine cúm được đánh giá đã ngăn chặn được hàng triệu ca nhiễm, hàng vạn ca nhập viện và hàng nghìn ca tử vong mỗi năm. Điều tương tự đang xảy ra với vaccine Covid-19 tại Anh, khi so sánh với làn sóng lây nhiễm từ mùa đông năm 2020.

Số ca nhiễm gia tăng, tương ứng sẽ là số ca nhập viện và tử vong. Tuy nhiên, tất cả đều không thể so sánh với mức độ từng được ghi nhận vào mùa đông năm 2020. Vào nửa cuối giai đoạn ấy - thời điểm tỉ lệ lây nhiễm đang tương đồng với hiện tại, có trung bình khoảng 3800 người phải nhập viện mỗi ngày, trong khi hiện tại chỉ rơi vào khoảng 700. Dù nó cao hơn so với con số mong muốn, nhưng vẫn là rất thấp so với trước kia.

Bản thân số ca nhiễm ở người đã tiêm chủng gia tăng một phần cũng là bởi số người được tiêm chủng tăng lên. Ở thời điểm cuối tháng 7, 88% người trưởng thành tại Anh đã tiêm mũi 1, và 69% tiêm mũi 2 (hiện tại là hơn 80%). Càng nhiều người tiêm chủng, tỉ lệ những người này tiếp xúc với virus và lây nhiễm cũng sẽ tăng lên.

Hãy thử tưởng tượng đến tình huống 100% dân số đều được tiêm 2 mũi. Điều này có nghĩa 100% các ca nhiễm và nhập viện đều là người đã tiêm chủng (vì không còn người chưa tiêm). Nhưng điều này không có nghĩa vaccine không hoạt động, mà chỉ cho thấy chiến dịch tiêm chủng đã là rất thành công.

Bên cạnh đó, cần nhớ rằng chiến dịch vaccine ở đâu cũng ưu tiên những người có rủi ro nhiễm và tử vong vì Covid-19 cao - cụ thể là người già, nhân viên y tế và những người có tiền sử bệnh nền. Sau khi tiêm, rủi ro lây nhiễm của họ sẽ thấp hơn, nhưng không phải hoàn toàn 100%.

Có nghĩa là việc so sánh người đã tiêm chủng 2 mũi phải nhập viện với nhóm chưa tiêm đủ là một sự so sánh có phần khập khiễng. Những người được tiêm chủng 2 mũi vốn có rủi ro lây nhiễm cao hơn từ trước, tức là họ có nguy cơ nhập viện cao hơn và cũng có tỉ lệ được tiêm chủng nhiều hơn.

Khả năng bảo vệ của vaccine

Dữ liệu từ Dịch vụ Y tế Cộng đồng Anh chỉ ra rằng với Delta - biến chủng đang chiếm ưu thế ở Anh, 2 mũi vaccine sẽ có khoảng 79% tỉ lệ bảo vệ mắc triệu chứng, và giảm 96% khả năng nhập viện. Khả năng chống tử vong thì chưa có số liệu cụ thể, một phần vì chưa có đủ dữ liệu do có ít người chết trong làn sóng dịch thứ 3.

Đối với chủng gốc (chủng Alpha), số liệu cho thấy vaccine Pfizer có tỉ lệ bảo vệ lên tới 95%, và ngăn tử vong tới 99%. Vaccine AstraZeneca lần lượt là 75% và 99%. Những gì ghi nhận được ở Delta chưa cho thấy bằng chứng thay đổi cục diện này.

Còn rất nhiều điều cần tìm hiểu về việc người được tiêm chủng phản ứng thế nào với virus, và các chuyên gia vẫn đang tích cực nghiên cứu. Một trong những câu hỏi lớn nhất còn tồn đọng là ai sẽ chịu rủi ro nhiều nhất. Các dữ liệu từ một nghiên cứu cho thấy những người thừa cân, béo phì, hoặc có bệnh nền với gia cảnh thiếu thốn sẽ dễ bị nhiễm hơn, kể cả khi họ nhận đủ 2 mũi tiêm. Tuy nhiên, độ tuổi dường như lại không liên quan, dù cần nhiều bằng chứng để xác thực lại.

Nhìn chung, đa số các báo cáo đều khẳng định rằng dù có chung triệu chứng, nhưng những người được tiêm chủng sẽ bộc lộ ít triệu chứng hơn, phát bệnh cũng nhẹ và ngắn hơn. Đa số các triệu chứng thường gặp nhất chỉ là đau đầu, chảy nước mũi, hắt hơi, đau họng và mất khứu giác.