Tiếp cận "con mồi" qua Facebook, Zalo, TikTok hay cả số điện thoại. Nhưng khi trao đổi, những kẻ lừa đảo thường thuyết phục nạn nhân tải ứng dụng Telegram, đăng ký và khai báo số điện thoại đã đăng ký Telegram để bọn chúng đưa vào nhóm làm việc. Với lý do đây là ứng dụng hàng đầu thế giới nên rất an toàn. Các nạn nhân đều cho biết cứ vào nhóm Telegram thì xác định 100% là bị lừa.
Lừa cả người vừa bị lừa
Một người quen của chúng tôi mới đây kể mẹ của chị ở Lâm Đồng vừa bị lừa tiền tỉ chỉ vì tham gia đăng ký nhận quà hè trên Facebook. Cụ thể, sau khi đăng ký trang "Quà Tặng Yody" trên Facebook, mẹ của chị được yêu cầu cung cấp số điện thoại, địa chỉ nhận quà và hướng dẫn tạo tài khoản Telegram để được cấp "phiếu xác nhận quà tặng".
Ban đầu, các đối tượng dụ dỗ mẹ chị đóng số tiền nhỏ, từ 300.000 đồng đến vài triệu đồng để nhận quà bằng tiền mặt gấp nhiều lần, sau đó tăng lên 230 triệu đồng để được nhận tới 1 tỉ đồng. Thấy bà dễ tin, bọn lừa đảo nâng cấp mẹ chị lên gói VIP và lấy của bà hơn 2 tỉ đồng rồi đưa bà ra khỏi nhóm chat. Tất cả đều được trao đổi qua Telegram và nạn nhân gần như không biết một thông tin nào của nhóm lừa đảo, ngoại trừ biên lai chuyển tiền.
Bà T.Th.Ph (46 tuổi, quê Đồng Nai) bị lừa bằng hình thức tương tự như trên và mất 385 triệu đồng. Hoang mang với khoản tiền lớn dành dụm bao năm có nguy cơ bị mất trắng, bà lên Facebook hỏi cách lấy lại tiền. Vài phút sau, một tài khoản có tên "Chong Lua Dao Mang" nhắn tin hỏi thăm và ngỏ ý muốn giúp bà Ph. lấy lại khoản tiền vừa bị lừa. Tài khoản này cho biết nhóm Chống lừa đảo của mình hoạt động toàn quốc và có liên kết với ngân hàng nên khả năng chặn được khoản tiền bà đã chuyển và sẽ trả lại khi bà chứng minh được đó là tiền mình chuyển.
Tin lời, bà Ph. lại được đưa vào nhóm "Truy tien lua dao" trên Telegram với hàng trăm thành viên. Vào đó bà mới biết nhiều người bị lừa hàng tỉ đồng và có người đã lấy lại được tiền. "Nhận được tiền họ đăng vào nhóm rồi chúc mừng nhau rất vui. Tôi cũng tin và nghĩ đây là nhóm uy tín vì thấy có chứng nhận của Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước" - bà Ph. nói.
Vài ngày sau, bà Ph. nhận được thông báo là nhóm đã chặn được khoản tiền của bà kèm thông báo có đóng mộc của ngân hàng mà bà Ph. đã chuyển tiền vào. Để "hồi tố" được khoản tiền 385 triệu này, bà Ph. phải đóng nhiều chi phí, nếu muốn nhận nhanh thì phải chi 100 triệu đồng, còn chậm thì 80 triệu đồng. Không nghi ngờ và muốn lấy nhanh, bà Ph. lại rơi vào bẫy của nhóm giả danh chống lừa đảo khi mất trắng thêm 100 triệu đồng nữa.
Theo các chuyên gia an ninh mạng, hình thức này khá phổ biến và nhiều nạn nhân sập bẫy vì những khoản hoa hồng "trên trời rơi xuống". Nhiều doanh nghiệp như Tiki, Shopee, Lazada, Thế Giới Di Động, Điền Quân... và các thương hiệu thời trang như Yody, Elise… đã phải lên tiếng cảnh báo người dùng vì họ bị mạo danh để lừa đảo việc làm, nhận quà tặng,…
Tại sao lại là Telegram?
Theo chuyên gia bảo mật Ngô Minh Hiếu, Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia, hình thức phổ biến nhất được các đối tượng lừa đảo sử dụng hiện nay là tạo ra những quảng cáo giả mạo trên các nền tảng Google, Facebook để dẫn dụ nạn nhân truy cập vào đường dẫn đến các hội nhóm trên Telegram.
Trên Telegram có hẳn "thư viện" lừa đảo với rất nhiều clip ảo, nick ảo và kịch bản thiết lập sẵn. Các nick ảo hay "chim mồi" sẽ phối hợp với nhau tạo nên không khí sôi động trong các nhóm đầu tư hay nhóm cộng tác viên nhằm khiến người dùng tin rằng mình đang đầu tư hoặc làm công việc chính thống, rõ ràng và đầy tiềm năng. Đây cũng là cách mà những kẻ lừa đảo dùng để "thao túng tâm lý" người dùng khiến họ dễ bị cuốn theo, bị lừa mất tiền, có người còn bị lừa tình, tống tình.
Tin nhắn lừa đảo, dụ dỗ trên các hội nhóm Telegram. Ảnh chụp màn hình
Ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc công nghệ Công ty Công nghệ an ninh mạng quốc gia Việt Nam, cho biết Telegram là một trong các ứng dụng nhắn tin miễn phí phổ biến nhất trên thế giới với hơn 700 triệu người dùng. Ứng dụng này cho phép người dùng ẩn danh và dễ dàng tạo nhóm không giới hạn thành viên, chuyển file hình ảnh, video nhanh chóng.
Hơn nữa, Telegram có khả năng thu hồi tin nhắn, xóa tin nhắn và xóa cả nhóm, mà khi xóa là sẽ biến mất hoàn toàn trên tất cả các thiết bị liên quan nên các đối tượng lừa đảo dễ dàng xóa mọi dấu vết phạm tội. Đặc điểm này khiến những đối tượng xấu rất thích dùng Telegram để thực hiện hành vi lừa đảo. Điều đặc biệt nữa là ứng dụng này cho phép quản trị nhóm phân nhóm cấp quản lý, tạo ra nhiều chatbox tự động để trả lời kịp thời cho "con mồi". Tất cả dữ liệu đều nằm trên máy chủ đặt ở nước ngoài nên cơ quan chức năng rất khó truy vết những kẻ lừa đảo.
"Theo tôi, cần phải yêu cầu các đơn vị cung cấp dịch vụ nhắn tin OTP như Telegram, Viber… định danh tài khoản. Bên cạnh đó, nhà cung cấp dịch vụ phải có trách nhiệm bảo vệ và cung cấp dữ liệu khi cơ quan chức năng Việt Nam yêu cầu để làm rõ những hành vi lợi dụng ứng dụng này để lừa đảo" - ông Sơn đề xuất.
Theo thống kê của Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông, hiện có rất nhiều hình thức lừa đảo, chiếm đoạt tiền qua không gian mạng. Phổ biến nhất là giả danh công an, tòa án, viện kiểm sát gọi điện dọa, lừa đảo; chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng; đầu tư chứng khoán quốc tế, tiền ảo; cho số đánh lô đề; đánh cắp mạng xã hội, nhắn tin lừa đảo; du lịch giá rẻ; dịch vụ lấy lại Facebook, lấy lại tiền khi đã bị lừa; cuộc gọi video giả dạng (deepfake); giả biên lai chuyển tiền thành công; "khóa sim" vì chưa chuẩn hóa thuê bao; tuyển dụng công tác viên online; mạo danh thương hiệu uy tín để lừa đảo; phát tán tin nhắn giả dạng thương hiệu; giả mạo các trang web cơ quan, doanh nghiệp; tuyển người mẫu nhí...
Mạo danh hãng tàu để lừa đảo
Anh L.Đ.Th (28 tuổi, quê Hải Phòng) kể sau gần 10 ngày lên một công ty ở Hà Nội đăng ký ra nước ngoài làm việc, anh nhận được điện thoại của một người đàn ông cho biết muốn anh Th. đừng phí tiền đi nước ngoài làm việc mà nên dùng tiền đó đầu tư vào hãng tàu "WANHAI" trên app "WH SHIPPING". Người đàn ông đó liên tục gọi điện đốc thúc anh Th. nộp tiền vào để anh ta phân bổ, nhân nhanh số tiền lên nhiều lần, mỗi tháng có thể kiếm được ít nhất 100 triệu đồng mà không phải làm gì, không phải vất vả ra nước ngoài làm việc.
"Anh ta kêu tôi tải app đầu tư các hãng tàu lớn. Cứ bỏ tiền vào là tiền cứ tăng liên tục. Anh ta cứ nói hôm nay có cơ hội nhân nhiều lần số tiền mà không tham gia uổng quá. Ban đầu tôi trì hoãn vì không đủ tiền nhưng thực ra tôi đã cảnh giác rồi vì biết chắc chẳng có khoản đầu tư nào siêu lợi nhuận cả. Khi tôi từ chối, anh ấy đã lớn tiếng, lộ rõ bộ mặt kẻ lừa đảo" - anh Th. bộc bạch.