Ảnh minh hoạ
Chị chia sẻ: "Con gái em năm nay học lớp 4. Từ lúc lớp 3 em đã phát hiện con dùng vòi nước xịt vào vùng kín của con. Em phát hiện giải thích cho con hiểu là con làm như vậy sẽ nhiễm trùng... Nhưng hôm nay em lại phát hiện khi tắm con tháo vòi hoa sen ra và mở máy nước nóng để lực nước mạnh hơn để xịt. Em gặng hỏi thì con nói ở trường con cũng làm vậy vài lần một tuần. Em đang rất lo lắng không biết con em có phát triển bình thường không. Và em cũng muốn đưa con đi gặp bác sĩ tâm lý", bà mẹ chia sẻ.
Bình thường hay bất thường?
Phía dưới chia sẻ của bà mẹ này, một số phụ huynh bày tỏ sự lo lắng. Họ cho rằng, trẻ con ngày nay càng lúc càng phát triển sớm. Hồi xưa phải lớp 7-8 mới bắt đầu có những tò mò, giờ có con họ lúng túng, chẳng biết dạy thế nào cho đúng.
Tuy nhiên, nhiều bố mẹ có kinh nghiệm cho rằng, phụ huynh đừng nghiêm trọng hóa vấn đề dưới góc nhìn người lớn và làm con xấu hổ hay có cảm giác tội lỗi. Con đang ở trong giai đoạn ẩn tàng, các cảm xúc tính dục đang chưa hoạt động. Đây là giai đoạn con đang khám phá trong khi các xung năng tính dục vẫn tồn tại nhưng được điều hướng vào các vùng khác như học vấn và tương tác xã hội. Giai đoạn này cứ hướng con tập trung phát triển kĩ năng năng xã hội, giao tiếp và sự tự tin là ổn.
Chuyên gia tâm lý Lê Khanh (Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập Diệp Quang) cho biết, về mặt sinh lý cơ thể, từ 3 đến 5 tuổi, hoóc môn sinh dục của trẻ đã bắt đầu có bước khởi phát. Phụ huynh không nên quá lo lắng khi thấy con có các hành vi này bởi đó là sự phát triển hoàn toàn bình thường nếu nó không kèm theo các dấu hiệu bất thường khác.
Thông thường hiện tượng này chỉ diễn ra trong một thời gian rồi tự thoái lui và không ảnh hưởng tới sự phát triển, tâm sinh lý của trẻ. Trẻ không hiểu đó là 1 lỗi nặng về đạo đức - trẻ chỉ đơn thuần nghĩ rằng đó là 1 kiểu đùa giỡn. Trẻ chỉ bị ảnh hưởng tâm lý trong việc này ở 2 trường hợp: Bị tấn công, hành hạ, làm đau (xâm phạm thực sự) hai là chứng kiến hành vi này. Còn lại, hành vi này ở trẻ không liên quan đến khoái cảm tình dục như ở tuổi dậy thì trở đi, không phải là bệnh, không có nghĩa là lệch lạc tình dục.
Trong trường hợp không phải do bị tác động mà trẻ có hành vi này thì thường là do vô tình: Khi mẹ tắm cho bé, mẹ chà xát khu vực nhạy cảm của bé, tạo kích thích và bé sẽ lặp lại. Cũng có khi bé trong lúc chơi đùa bị đụng chạm và muốn thử lại - và bé xem đây là 1 bí mật (chứ không phải là tội lỗi) không muốn cho người lớn biết.
Người lớn phản ứng thái quá khiến trẻ sợ hãi, mặc cảm tội lỗi
Theo ông Khanh, từ 3 - 6 tuổi, bố mẹ chỉ giải thích đơn giản là nếu con làm như vậy, có thể gây nhiễm trùng và phải uống thuốc kháng sinh, đi bệnh viện. Về lâu dài thì mẹ nên giải thích về vấn đề vệ sinh và an toàn cho trẻ (Không đụng chạm cũng không cho ai đụng chạm).
Giáo dục giới tính cho trẻ dưới 10 tuổi khác với trẻ từ 10 tuổi trở lên. Trẻ dưới 10 tuổi, chỉ 1 thiểu số là có ý thức về tính đạo đức, còn đa số thì không cho đó là điều xấu xa gì. Ngay ở lứa tuổi mẫu giáo, khi trẻ nhận ra giới tính của mình đã phải nói những điều đơn giản về việc giữ vệ sinh, tạo thói quen mặc quần chip ban ngày, bảo vệ vùng riêng tư. Trẻ lên 6 tuổi sẽ tăng thêm kiến thức rồi cứ mỗi tuổi thêm một chút. Khi trẻ lớn hơn, không còn là những câu hỏi ngây thơ kiểu "vì sao con được sinh ra" của các cô bé, cậu bé 4-5 tuổi. Đây là cơ hội để chia sẻ, trang bị cho con những kiến thức về giới tính, tình yêu và tình dục phù hợp với lứa tuổi và khả năng tiếp nhận của con.
Chuyên gia tâm lý Lê Khanh cho rằng, người lớn phản ứng thái quá chẳng những không giúp trẻ từ bỏ hành vi, còn khiến trẻ thêm nhút nhát, sợ hãi, mặc cảm tội lỗi và chuyển sang "hoạt động ngầm" một cách lén lút, tinh vi ở những nơi riêng tư, khuất tầm mắt người lớn, ảnh hưởng đến tâm lý và quan niệm tình dục của trẻ sau này.
Ngoài ra, ngay khi thấy trẻ đang dùng tay kích thích vùng kín, người lớn nên chuyển sự chú ý của trẻ kịp thời bằng cách để các bé hoạt động thể thao, hát, múa và chơi 1 số trò chơi chúng thích. Bố mẹ nên tránh mặc quần bó sát cho con để tránh xảy ra tình trạng tương tự. Trong các sinh hoạt hàng ngày, bố mẹ nên tránh trêu đùa bộ phận sinh dục của trẻ.
Trong một số trường hợp dưới đây, cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ hay chuyên viên tâm lý để được đánh giá, như: Thủ dâm quá mức trong ngày, cả ở nhà và nơi công cộng; Thủ dâm nơi công cộng tiếp tục kể cả sau khi phụ huynh đã nói chuyện với trẻ về điều này; Thủ dâm xảy ra cùng với những triệu chứng khó khăn về hành vi hoặc cảm xúc, bao gồm sự cách ly với xã hội, sự hung hăng, sự hủy hoại, buồn rầu, thoái lùi, tiểu dầm, ỉa đùn; Nói chuyện về tình dục hay hoạt động giới tính khác không thích hợp.