TS Nguyễn Đức Thái: Liệu virus SARS-CoV-2 có chịu sống chung với chúng ta?

Từ virus nguyên bản xuất phát từ Trung Quốc đến hàng trăm biến thể như Alpha, Delta, virus SARS-CoV-2 đã tăng sức mạnh và độ nguy hiểm. Mới đây, nhất biến chủng MU từ Columbia có thể là 'chiến binh tinh nhuệ', nguy hiểm hơn nữa.

Theo dự đoán của các chuyên gia, Covid-19 có thể không bị vaccine loại trừ như các dịch khác. 

Cho đến nay chưa có thuốc đặc trị SARS-CoV-2 nên chúng ta chưa thể nghĩ đến phương án dùng thuốc diệt virus. Hiện chúng ta đang nghiên cứu khả năng tiêm vaccine 3,4 lần thậm chí 6 tháng/lần. Và IFN (tá dược) hay những thuốc sinh học mới nhất vẫn chưa khiến Covid-19 'chùn bước'.

Có thể nói thế giới đang đối diện với thử thách vô cùng lớn lao trước Covid-19, như nhà dịch tễ học Marc Lipsitch từ ĐH Harvard đã cảnh báo, 40-70% tức 3-5 tỷ dân số, có thể bị Covid-19 lây nhiễm. Lipsitch đã tiên đoán rất đúng tất cả những gì xảy ra với đại dịch Covid-19 cho tới nay.

Dịch sởi 1918 lấy đi một nửa dân số châu Âu và nhiều phần của thế giới chỉ sau hai lần bùng phát, và đó có thể là thảm kịch xảy ra với các biến chủng SARS-Cov-2.

Hiện nay, một số tiền đề cho sống chung với Covid-19 bao gồm: Trên 80% F0 không bị nguy hiểm, không triệu chứng, 20% còn lại biểu hiện bệnh và chỉ một phần nhỏ dẫn đến tử vong.

Đó là tư duy quá đơn giản về Covid-19, chúng ta đã bị nó 'đánh lừa'. Ở 80% người bệnh không có triệu chứng, họ có thể lây bệnh cho cộng đồng mà không bị phát hiện, ít nhất là từ giai đoạn đầu. Điều này cũng rất nguy hiểm.

Cả ngành y tế thế giới đã bị SARS-CoV-2 qua mặt. Nó nhằm đến mục tiêu những người lớn tuổi, bệnh nền không thể kháng lại chúng và gây tử vọng hàng loạt.

Hiện tại, virus SARS-Cov-2 đang nhằm vào những đối tượng trẻ hơn để gây thương tích. Khoảng 30% những người nhập viện ở Hoa Kỳ, kể cả ICU, trong tháng 8 là những người trẻ trong độ tuổi 30-40. Số trẻ em bị lây nhiễm cũng rất cao so với các thời kỳ nhiễm trước. Rõ ràng là Covid-19 không chỉ nhắm vào người già.

Tiền đề quan trọng nhất cần có để sống chung với Covid-19 là vaccine. Tiêm chủng lần 1 được bảo vệ 50% trước nguy cơ nhiễm, 70% trước nguy cơ nhập viện hay bị nặng; tiêm chủng lần 2 được bảo vệ 90% trước nguy cơ nhập viện và bảo vệ gần như 100% trước nguy cơ tử vong.

Chúng ta cũng yên chí rằng tiêm chủng 2 lần dù 30-50% bị lây nhiễm nhưng nhẹ thì sẽ chỉ như cúm. Đây lại chính là cái bẫy lớn thứ hai của virus, giống như nhóm lây nhiễm mà không triệu chứng.

Khi tiêm chủng không thể ngăn lây nhiễm, không miễn dịch cộng đồng, chúng ta đang tiến đến con số khổng lồ nguy hiểm mà Lipsitch cảnh báo: 3-5 tỷ người sẽ bị mắc Covid-19.

Điều gì xảy ra khi thế giới tiến đến con số đông đảo đó?

Chúng ta sẽ lập lại thảm hoạ quá tải y tế với điều kiện tồi tệ hơn. Không cần là nhà thống kê, tử vong sẽ rất cao dù tính ở tỷ lệ thấp nhất, kèm với hệ luỵ kinh tế xã hội khó tiên liệu hậu quả.

Nhưng, diều đáng sợ nhất là khi virus được tự do nhân bản vô số lượng, các lỗi sao chép sẽ gia tăng, sinh sản những biến chủng phức tạp nguy hiểm ngoài dự đoán của bất cứ hệ thống tính toán nào kể cả AI.

Chúng ta đang hăng hái điều chỉnh, xoá bỏ những chương trình phòng vệ, dồn nỗ lực sống chung với Covid-19, nhưng đối với biến chủng Delta, có vẻ như đã không chấp nhận sống chung với chúng ta như dự tính ban đầu.

Nếu chúng ta không tỉnh táo, can đảm đối phó với quyết định Covid-19 không muốn sống chung với chúng ta, thì cuộc chiến với Covid-19 sẽ gian nan, nguy hiểm gấp bội lần so với những gì thế giới đã trải qua. Bởi vì quá nhiều người mắc sẽ làm tăng số ca nặng nhanh chóng, năng lực hệ thống y tế không thể xử lý được; mặt khác, nhiều người lây sẽ có thể làm sinh ra biến thể nguy hiểm hơn.

Chúng ta cũng không thể quay về "Zero COVID" được nữa, kể cả tiêm đủ vắc xin thì virus này vẫn còn, chỉ có thể loại trừ nó đến mức độ tối thiểu để không làm ảnh hưởng tới cuộc sống.