"Cơn thịnh nộ" của Trái Đất năm 2020: 13 thời khắc kinh hoàng trong năm cũ

Năm 2020 mang đến một mùa bão kỷ lục ở Đại Tây Dương, nhiều vụ cháy rừng đe dọa tính mạng và một số trận động đất đủ nghiêm trọng để nhắc nhở nhân loại về sức mạnh của kiến tạo mảng trên hành tinh.

Một số thảm họa này là một phần của chu kỳ địa chất; một số khác gây ra bởi sự thay đổi khí hậu do con người gây ra. Hãy cùng điểm lại những thảm họa tự nhiên năm qua để nhắc nhở về cách Trái Đất thể hiện cơn thịnh nộ của nó vào năm 2020.

1. Trận động đất ở Caribe

Là một trong những trận động đất lớn nhất năm 2020, cường độ 7,7 độ Richter, xé toạc vùng Caribe vào ngày 28/1/2020. Khu vực xảy ra trận động đất nằm ở ranh giới mảng giữa mảng Bắc Mỹ và mảng Caribe.

May mắn là không có thiệt hại về người nhưng rung chấn của nó có thể được cảm nhận ở tận Miami (Mỹ) và một số khu vực của Bán đảo Yucatan của Mexico, theo USA Today.

Khoảng thời gian từ cuối năm 2019 đến đầu năm 2020 là khoảng thời gian hoạt động ở ranh giới mảng (mảng Bắc Mỹ và mảng Caribe), với việc Puerto Rico trải qua một loạt trận động đất nghiêm trọng hơn bất cứ thứ gì từng thấy kể từ năm 1918, Live Science đưa tin trước đó.

2. Núi lửa Taal phun trào

Ảnh vệ tinh của NOAA.

Vào ngày 12/1/2020, núi lửa Taal trên đảo Luzon của Philippines đã hồi sinh một cách mạnh mẽ, khiến những đám mây tro phụt cao lên trời. Đợt phun trào sớm tăng cường, tạo ra luồng hơi nước và tro cao lên đến 14 km.

Đây là lần đầu tiên núi lửa phun trào sau 40 năm. Khi đám mây tro tản rộng 62 km về phía bắc, người dân sống gần núi lửa đã phải sơ tán. Tờ Manila Bulletin của nước này đưa tin, vụ phun trào đã khiến 39 người chết, phần lớn là hậu quả của các cơn đau tim hoặc các sự kiện y tế khác trong các trung tâm sơ tán, theo các quan chức chính phủ.

3. Trận động đất Elazığ

Tình trạng bất ổn địa chấn hồi tháng 1 tiếp tục diễn ra ở Thổ Nhĩ Kỳ cho đến ngày 24/1/2020, khi một trận động đất mạnh 6,7 độ Richter tấn công tỉnh Elazığ. Mặc dù trận động đất này nhỏ hơn trận động đất xảy ra ở Caribe, nhưng nó gây thiệt hại lớn hơn nhiều.

Một báo cáo cho biết 41 người chết và hơn 1.000 người bị thương. Nhiều người thiệt mạng là do các tòa nhà sụp đổ, khiến hàng chục người mắc kẹt trong đống đổ nát khi các đội cứu hộ cố gắng tiếp cận họ, CNN đưa tin.

Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), tâm chấn của trận động đất là tương đối nông, chỉ ở mức 10 km. Các trận động đất nông gây ra rung chuyển lớn hơn trên bề mặt, làm tăng cường độ và thiệt hại do một trận động đất gây ra.

4. Đám cháy lớn ở Australia

Ảnh: Brook Mitchell / Getty

Vào đầu năm 2020, thế giới kinh hoàng chứng kiến ​​đám cháy rừng quét qua Australia, hòa thành đám cháy lớn ở các bang Victoria và New South Wales. Theo Eos, mùa hỏa hoạn 2019-2020 ở Australia đã thiêu rụi hơn 29,7 triệu mẫu Anh (12 triệu ha) và giết chết ít nhất 33 người và hơn 1 tỷ động vật.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Tương lai của Trái Đất vào tháng 11/2020 đã liệt kê các "quân cờ domino khí hậu" dẫn đến trận đại hồng thủy rực lửa này: Hạn hán lâu dài, tốc độ gió, độ ẩm tương đối, sóng nhiệt.

5. Trận động đất ở Oaxaca

Ảnh: USGS

Vào ngày 23/6/2020, một trận động đất mạnh đã làm rung chuyển Oaxaca, Mexico khiến các tòa nhà ở xa thủ đô Mexico City bị lắc lư. Trận động đất 7,4 độ Richter xảy ra tại địa điểm 9 km về phía đông nam Santa María Xadani, trên bờ biển phía Oaxacan, theo USGS. 10 người đã chết trong các tòa nhà bị sập do hậu quả của trận động đất.

Trận động đất diễn ra trong vùng hút chìm nơi mảng Cocos đang đi xuống dưới mảng Bắc Mỹ. Sự chuyển động của hai tấm này tạo ra những gì được gọi là đứt gãy nghịch (Reverse faults). Theo USGS, khu vực này đã chứng kiến ​​ít nhất 4 trận động đất từ ​​8 độ Richter trở lên trong thế kỷ qua.

6. Động đất mạnh tại Alaska

Ảnh: USGS

Trận động đất mạnh nhất hành tinh năm 2020 là trận động đất cường độ 7,8 độ Richter xảy ra ngoài khơi bang Alaska, Mỹ vào ngày 22/7.

Trận động đất xảy ra vì đứt gãy do lực đẩy khi một đoạn đáy biển trượt lên một đoạn khác; vùng ngoài khơi Alaska này là một vùng hút chìm khác, nơi Mảng Thái Bình Dương trượt xuống dưới Mảng Bắc Mỹ.

May mắn thay, bán đảo Alaska có dân cư thưa thớt và không có ai thiệt mạng trong trận động đất mạnh nhất 2020 này. Mặc dù đã có cảnh báo sóng thần được đưa ra nhưng không có đợt sóng nào xảy ra - một sự cứu trợ cho những người dân địa phương đã sơ tán.

7. Biển lửa ở California

 

 

 

 

 

Ảnh: Justin Sullivan / Getty Images

 

 

Cũng giống như Australia trải qua một mùa hỏa hoạn khổng lồ, Bắc Mỹ chứng kiến ​​lượng lửa bùng phát khi mùa hè nắng cháy diễn ra ở Bắc bán cầu. Bang California của Mỹ bị ảnh hưởng đặc biệt, với hơn 4,1 triệu mẫu Anh (1,65 triệu ha) bị đốt cháy, 10.488 công trình kiến ​​trúc bị phá hủy và 33 người chết, theo CalFire.

 

Trong số các đám cháy xé toạc cảnh quan là đám cháy lớn nhất trong lịch sử được ghi lại của California - Đám cháy Phức hợp tháng Tám (August Complex Fire). Đám cháy này đã thiêu rụi hơn 1 triệu mẫu Anh (400.000 ha) ở các quận Mendocino, Humboldt, Trinity, Tehama, Glenn, Lake và Colusa. Phải mất 3 tháng để dập tắt hoàn toàn ngọn lửa.

 

8. Kỷ lục hỏa hoạn ở Cameron, Colorado

 

Ảnh: NOAA

 

Khi California đang quay cuồng với Đám cháy Phức hợp tháng Tám và các vụ cháy khác xung quanh tiểu bang, một vụ cháy rừng ở Colorado cũng đang thiết lập những kỷ lục mới - tên là August Complex Fire.

 

Các đám cháy khổng lồ này bắt đầu từ ngày 13/8, phá hủy một vùng rộng 84.544 ha, khiến nó trở thành cháy rừng lớn nhất trong lịch sử bang Colorado cũng như cháy rừng đầu tiên trong tiểu bang phá hủy hơn 80.000 ha.

 

Ba đám cháy kỷ lục hàng đầu trong lịch sử bang Colorado đều xảy ra vào năm 2020. Đám cháy đã phá kỷ lục trước đó, cách đó một tháng - gọi là Pine Gulch Fire, gần Grand Junction, bùng cháy trên vùng rộng 56.254 ha.

 

Pine Gulch Fire sau đó đã bị đánh bật xuống vị trí thứ ba bởi East Troublesome Fire, bùng lên vào ngày 14/10.

 

Khả năng bùng nổ của các đám cháy kỷ lục này là do hạn hán, nắng nóng và lượng nhiên liệu dồi dào, cộng thêm một phần do nhiệt độ ấm hơn do biến đổi khí hậu.

 

9. Trận động đất chết người ở Thổ Nhĩ Kỳ

 

Ảnh: Usame Ari / Getty Images

 

Vào lúc 2 giờ 51 chiều ngày 30/10/2020, một trận động đất mạnh 7,0 độ Richter đã làm rung chuyển Thổ Nhĩ Kỳ, khiến 117 người thiệt mạng và hơn 1.000 người bị thương. Hai người chết ở Hy Lạp.

 

Tâm chấn của trận động đất nằm ở biển Aegea, và nó gây ra một trận sóng thần nhỏ làm ngập lụt các đường phố ở quận Seferihisar của thành phố Izmir. Ít nhất một người chết đuối. Hầu hết các trường hợp tử vong là do các tòa nhà ở thị trấn Thổ Nhĩ Kỳ bị sập.

 

Thổ Nhĩ Kỳ nằm trong một khu vực địa chấn phức tạp, có sự tương tác giữa châu Phi, mảng Á-Âu và khối Anatolian. Theo USGS, đã có 29 trận động đất mạnh hơn 6 độ Richter trong khu vực này trong 100 năm qua.

 

10. Bão Eta

 

Ảnh: NHC / NOAA

 

Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), mùa bão năm 2020 đã chứng kiến ​​con số khổng lồ 30 cơn bão được đặt tên, 13 trong số đó đã trở thành cuồng phong.

 

Trong số tất cả những cơn bão này, gây chết người nhiều nhất là bão Eta, cơn bão mạnh Cấp 4 với sức gió duy trì đạt đỉnh 240 km/giờ. Khoảng 150 người ở Trung Mỹ đã mất mạng, nhiều người sau khi bị chôn vùi trong các trận lở đất ở Guatemala. Cơn bão cũng gây ra thiệt hại ước tính trị giá 7,2 tỷ USD.

 

Eta là một trong 4 cơn bão Cấp 4 (chiếu theo Thang bão Saffir-Simpson lưu vực Đại Tây Dương) trong năm 2020. Những cơn bão khác là bão Laura, bão Teddy và bão Delta.

 

11. Siêu bão cấp 5 Iota

 

 

Mùa bão năm 2020 mang đến một cơn bão đạt Cấp 5: Bão Iota, có sức gió duy trì đạt 260 km/giờ). Iota hình thành vào ngày 13/11, khiến nó trở thành cơn bão gần đây nhất mạnh lên thành bão cấp 5. (Bão cấp 5 có sức gió duy trì trên 252 km/giờ)

 

Cơn bão đã ảnh hưởng đến Caribe và Trung Mỹ, các khu vực này vẫn còn quay cuồng từ Eta chỉ vài tuần trước đó. Ít nhất 45 người chết, với hàng chục người khác được báo cáo mất tích sau cơn bão, theo Herald Mail.

 

12. Cơn thịnh nộ của Stromboli

 

 

 

 

 

 

 

Nguồn: Il Mondo dei Terremoti

 

 

Núi lửa Stromboli của Ý là một trong những núi lửa hoạt động mạnh nhất trên Trái Đất. Nó đã phun trào liên tục trong khoảng 2.000 năm, theo Đại học Bang Oregon (Mỹ).

 

Hầu hết các hoạt động của ngọn núi lửa này là các vụ nổ nhỏ ở dạng khí và các khối dung nham phun ra phía trên vành núi lửa. Tuy nhiên, thỉnh thoảng, Stromboli lại phát ra một tiếng ầm ầm lớn hơn. Điều này xảy ra vào tháng 11/2020, khi một vụ nổ lớn tung một cột tro vào không khí và một trận tuyết lở của dòng pyroclastic - tro nóng và khí - quét xuống sườn núi lửa.

 

13. Vụ nổ núi lửa Etna

 

 

Theo ttvn.vn