Thay đổi quan trọng trong đề thi ngữ văn lớp 10 tại TP HCM

Theo Sở GD-ĐT TP HCM, sau khi họp Hội đồng bộ môn ngữ văn THPT và THCS vào ngày 28-2, hội đồng bộ môn và các giáo viên đã thống nhất định hướng ôn tập cho học sinh thi tuyển sinh vào lớp 10 môn ngữ văn với một số thay đổi. 

Cụ thể, cấu trúc đề là không thay đổi. Thời gian làm bài: 120 phút. Cấu trúc đề thi: Đọc hiểu (3 điểm), Nghị luận xã hội (3 điểm) và Nghị luận văn học (4 điểm). 

Về định hướng rèn luyện, ôn tập thi môn ngữ văn lớp 10, Sở GD-ĐT TP HCM cho biết như sau: 

Phần Đọc - hiểu: Các văn bản được chọn có thể là văn bản nghị luận, văn bản thông tin, văn bản văn học, văn bản khoa học,... Các câu hỏi được tổ chức theo các mức độ tư duy từ dễ đến khó, từ mức độ nhận biết, thông hiểu đến phân tích, suy luận và đánh giá, vận dụng. Trong các câu hỏi đọc hiểu có 1 câu hỏi về tiếng Việt. 

Lựa chọn các văn bản (báo chí, các bài bình luận, các sách khoa học, …) có nội phù hợp với lứa tuổi, gắn với tình hình thời sự, … để luyện tập các kỹ năng đọc hiểu: phát hiện, nhận diện, giải mã từ ngữ, chi tiết, hình ảnh; tìm các vấn đề tiếng Việt có trong văn bản; tập tóm tắt văn bản; nối kết văn bản đang đọc với văn bản khác liên quan, nối kết với thực tế cuộc sống, đưa ra quan điểm cá nhân về vấn đề đặt ra trong văn bản; sáng tạo cách thể hiện khác, đề xuất giải pháp, đặt nhan đề mới...

Khi trả lời các câu hỏi đọc hiểu, học sinh cần đọc toàn bộ văn bản để nắm nội dung. Trả lời ngắn gọn, rõ ràng theo đúng yêu cầu của đề. Tránh lan man, dài dòng không cần thiết.

Viết bài Nghị luận xã hội (khoảng 500 chữ): Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.

Cần tập phân tích, xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng; rút ra bài học nhận thức và hành động.

Cần rèn luyện các thao tác lập luận, đặc biệt là thao tác lập luận giải thích, chứng minh, bình luận. Cần tránh: thiếu thao tác lập luận (ví dụ thiếu giải thích về vấn đề bàn luận); vận dụng các thao tác lập luận chưa hiệu quả (dẫn chứng chưa sát với vấn đề, thiếu phân tích dẫn chứng để làm rõ vấn đề, …) hoặc chưa rút ra được bài học cho bản thân thông qua việc bàn luận về vấn đề, các ý bàn luận chưa phong phú, chưa sâu sắc, còn sơ sài.

Viết bài văn Nghị luận văn học: Học sinh được lựa chọn 1 trong 2 đề để làm bài.

Đề 1: Đề yêu cầu học sinh phân tích, cảm nhận 1 tác phẩm hoặc đoạn trích tác phẩm cụ thể có trong SGK. Từ đó chỉ ra ảnh hưởng, tác động của tác phẩm đối với bản thân mình hoặc liên hệ đến tác phẩm khác, liên hệ thực tế cuộc sống để rút ra một vấn đề văn học hoặc cuộc sống. "Việc lựa chọn ngữ liệu có trong SGK là thay đổi quan trọng, học sinh cần nhớ"- Sở GD-ĐT TP cho biết

Đề 2: Đề thi đặt ra một tình huống cụ thể và yêu cầu học sinh sử dụng kiến thức, sự trải nghiệm trong quá trình đọc (tự chọn tác phẩm/đoạn trích) để giải quyết tình huống ấy.

Để ôn tập phần này, học sinh cần: Nắm vững kỹ năng viết bài văn nghị luận văn học. Rèn luyện kỹ năng phân tích, cảm nhận tác phẩm văn học theo thể loại thơ, truyện. Đọc thêm các tác phẩm ngoài sách giáo khoa cùng thể loại và chủ đề với tác phẩm trong sách giáo khoa. Dùng kiến thức và trải nghiệm đọc tác phẩm để giải quyết một tình huống cụ thể.

Những lý do ảnh hưởng tới bài làm

Sở GD-ĐT TP cũng lưu ý hạn chế của học sinh là diễn xuôi lại tác phẩm; bài làm thiếu cảm xúc do ít đọc, ít suy tư, cũng có thể do học vẹt. Không hiểu rõ yêu cầu của đề, viết lại các nội dung đã học một cách máy móc.

Ngoài ra, một số nguyên nhân sau cũng ảnh hưởng đến bài làm của các em: phân bố thời gian không hợp lý cho các phần, các câu; đọc đề không kỹ dẫn đến trả lời không đúng trọng tâm, hoặc trả lời dài dòng, thừa ý; trình bày, viết chữ cẩu thả, khó đọc; bài làm không hoàn chỉnh (do quá say sưa viết về 1 ý dẫn đến quên kết bài hoặc kết bài quá sơ sài). Mặt khác, cũng có em quá lo lắng, căng thẳng dẫn đến ảnh hưởng đến bài làm.

Theo một cán bộ Sở GD-ĐT TP HCM, lý do của sự thay đổi này ở do ở kỳ thi tuyển sinh lớp 10 năm học trước, khi cho đề 1 tự chọn, đề 2 cũng tự chọn thì quá mở, có tình trạng một số học sinh lúng túng nên năm nay, hội đồng bộ môn quyết định để đề 1 sẽ cho cụ thể, Đề 2 cho tự do chọn lựa. "Như vậy, học sinh nào đọc thêm bên ngoài thì có thể làm đề 2, thoải mái lựa chọn. Còn những em nào học trong SGK cũng có thể làm được bài với đề 1"- vị này cho biết.