Ảnh minh hoạ
Luôn đổ lỗi cho trẻ về những lỗi lầm, thất bại, trẻ sẽ dễ trở nên bất tài
Nhiều trẻ em nhìn chung thiếu tinh thần khám phá, phiêu lưu, điều này phần lớn liên quan đến giáo dục gia đình. Đặc biệt là phản ứng của cha mẹ sau khi mắc sai lầm, thất bại.
Một nhà khoa học đã từng tiến hành một thí nghiệm như vậy: Thả một con cá Pike vào một bể có nhiều cá nhỏ. Bất cứ khi nào cá Pike đói, nó chỉ há miệng và nuốt chửng những con cá nhỏ.
Sau một thời gian, các nhà khoa học đã "nhốt" con cá bằng một chai thủy tinh. Lúc đầu, con cá nhỏ bơi quanh bên ngoài chai, cá Pike lao tới bắt nhưng lần nào nó cũng va vào thành chai.
Dần dần, con cá tấn công ngày càng ít hơn cho đến khi cuối cùng nó trở nên hoàn toàn tuyệt vọng và từ bỏ mọi nỗ lực để bắt những con cá nhỏ. Lúc này, nhà khoa học đã lấy chiếc chai ra, con cá bị mắc kẹt chìm xuống đáy ao và bất động. Cho dù có bao nhiêu con cá nhỏ bơi xung quanh nó hay thậm chí ở ngay gần miệng, nó cũng sẽ không bao giờ mở miệng nữa.
Cuối cùng, con cá Pike tội nghiệp đã chết đói.
Trong giáo dục, thói quen đổ lỗi của cha mẹ dễ khiến trẻ hình thành "tâm lý cá Pike", rơi vào trạng thái nghi ngờ bản thân, bất lực, mất tinh thần chiến đấu.
Nếu một đứa trẻ mắc sai lầm và luôn bị khiển trách, trẻ sẽ thận trọng, rụt rè khi làm việc gì đó, đồng thời sẽ sớm mất đi nhiệt huyết và dũng khí để khám phá, thử thách những điều mới.
Khi gặp phải những trở ngại, thất bại, chúng luôn bị đổ lỗi, "không tốt", "vô dụng", tư duy của trẻ sẽ dần được củng cố và về cơ bản trẻ sẽ phủ nhận bản thân, thay vì xem xét vấn đề từ những yếu tố có thể thay đổi được. Vì vậy trẻ sẽ sẽ ngày càng trở nên thấp kém và tiêu cực, khả năng chống lại sự thất vọng kém.
Bị khiển trách có nghĩa là trẻ nhỏ không được yêu thương. Kết quả là chúng có xu hướng tránh mắc sai lầm, học cách nói dối, không dám chịu trách nhiệm và rất nhạy cảm với thái độ và phản ứng của người khác.
Những đặc điểm tư duy, tính cách như vậy chắc chắn sẽ hạn chế sự trưởng thành và phát triển của trẻ.
Đừng đổ lỗi khi chuyện xảy ra: Đó là sự khôn ngoan của việc làm cha mẹ
Stephen Gray là một nhà khoa học nổi tiếng trong lĩnh vực y tế. Khi một phóng viên phỏng vấn ông, ông được hỏi tại sao ông lại sáng tạo hơn người thường. Điều kỳ diệu nào đã giúp ông vượt qua người thường?
Câu trả lời thật đáng ngạc nhiên: "Nó liên quan đến cách mẹ tôi giải quyết những chuyện xảy ra với tôi khi tcòn nhỏ."
Có lần Gray muốn lấy một chai sữa trong tủ lạnh ra nhưng chai quá trơn nên đã làm rơi chai xuống đất, sữa bắn tung tóe khắp sàn. Mẹ ông thấy vậy cũng không chỉ trích hay trừng phạt mà chỉ nói:
"Chà! Con đã gây ra rắc rối lớn quá! Mẹ chưa bao giờ thấy một vũng sữa lớn như vậy! Dù sao thì cái bình cũng đã vỡ rồi. Con có muốn nghịch sữa trước khi chúng ta dọn dẹp không? Còn mấy phút nữa?".
Sau đó, mẹ ông đã hướng dẫn con thử nhiều cách khác nhau để cầm chai, cuối cùng cùng nhau tìm ra phương pháp ổn nhất, đồng thời yêu cầu con chọn dụng cụ để làm sạch vết bẩn trên sàn nhà.
Sự bình tĩnh và khôn ngoan của mẹ anh trong việc đối xử khi con mắc lỗi đã cho phép Stephen Gray phát triển tính cách không sợ mắc sai lầm và thất bại ngay từ khi còn nhỏ. Ông có thể không ngừng thử nghiệm, học hỏi từ nhiều sai lầm khác nhau và cuối cùng là đạt được một cuộc sống vượt trội.
Trong cuộc sống thực tế, cha mẹ phải tốn rất nhiều tâm sức và sự kiên nhẫn khi đối mặt với nhiều chuyện nên họ đều mong con mình cư xử tốt hơn, bớt rắc rối. Cảm giác này khá dễ hiểu.
Nhưng trẻ em không phải là con rối. Chúng có những ý tưởng và nhu cầu riêng nên chắc chắn sẽ có nhiều tình huống nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta.
Hơn nữa, có những khác biệt cơ bản giữa hành vi của trẻ em và người lớn. Vì người lớn đã có sẵn các kỹ năng và kinh nghiệm trước đó nên hầu hết các hành vi đều nhằm mục đích "hoàn thiện" và "không làm hỏng việc". Tuy nhiên, trẻ còn nhỏ, chưa có nhiều nhận thức và kinh nghiệm cơ bản. Hầu hết các hành vi của chúng đều là để "học tập", và quá trình này là quan trọng nhất.
Hãy để trẻ học hỏi từ những sai lầm và thất bại
Jonas Encke là một nhà khoa học vĩ đại đã phát hiện ra vắc-xin bại liệt, cứu được nhiều người khỏi nỗi đau bại liệt. Kết quả khám phá của ông đã đạt được thông qua cuộc thử nghiệm thứ 201.
Có người hỏi ông: "Khám phá cuối cùng của ông là vĩ đại nhất, vậy ông nghĩ gì về 200 thất bại trước đó?"
Ông ấy trả lời: "Tôi chưa bao giờ thất bại 200 lần trong đời. Trong gia đình, chúng tôi chưa bao giờ coi việc mình làm là thất bại. Tất cả những gì chúng tôi quan tâm là đạt được điều gì đó từ những việc mình đã làm. Kinh nghiệm gì? Tôi đã học được kiến thức gì? ? Tôi đã thành công trong lần thử thứ 201 nếu không có kinh nghiệm của 200 lần trước đó".
Cha mẹ khôn ngoan không bao giờ đổ lỗi hay đàn áp con cái về những lỗi lầm, thất bại của chúng. Họ biết cách hướng dẫn con học hỏi từ những sai lầm của mình và cho chúng biết chúng có thể làm được gì.
Điều này đòi hỏi sự kiên nhẫn hơn từ cha mẹ.
Khi trẻ mắc lỗi hoặc gặp thất bại, việc đầu tiên cần làm là chú ý đến cảm xúc của trẻ.
Đôi khi, bản thân đứa trẻ rất tự trách móc, hối hận và chán nản. Đổ lỗi cho con một lần nữa chỉ là thêm sự xúc phạm vào vết thương và dễ dàng hủy hoại lòng tự trọng và ý thức về giá trị bản thân của đứa trẻ.
Vì vậy, trước tiên cha mẹ nên kiềm chế cảm xúc của mình, bình tĩnh và lý trí, hỏi xem con cảm thấy thế nào, đồng thời bày tỏ sự chấp nhận và thấu hiểu cảm xúc của con.
Thứ hai, đối với những lỗi lầm, hãy truyền cảm hứng cho trẻ suy nghĩ vì sao mình mắc lỗi, nhận lỗi ở đâu và chịu hậu quả tương ứng hoặc dạy trẻ phương pháp đúng để tránh tái phạm lần sau.
Bằng cách này, trẻ có thể hoàn thành quá trình học tập thông qua những sai lầm.
Trước những trở ngại, thất bại, cha mẹ cũng nên dùng ngôn ngữ tích cực để khuyến khích con bắt đầu từ những yếu tố có thể thay đổi được như rèn luyện nhiều hơn, nhận diện những khuyết điểm và cải thiện để trẻ nhận ra mình có sức mạnh để thay đổi.
Một điểm rất quan trọng là cha mẹ nên cho con cái biết rằng dù chúng có phạm sai lầm hay thất bại thì cha mẹ vẫn yêu thương, là chỗ dựa vững chắc cho con.
Một môi trường tràn đầy tình yêu thương, sự hỗ trợ và hòa nhập sẽ giúp trẻ có đủ sự an toàn và tự tin, tích cực, lạc quan, dũng cảm tạo dựng một cuộc sống tuyệt vời cho riêng mình.