Chỉ cần làm trái ý người lớn liền bị "dán nhãn" là TRẺ HƯ, liệu chúng ta có quá "dễ dãi" khi đánh giá trẻ?

Khi trẻ ném đồ đạc, chúng ta vội mắng "sao con hư thế". Khi trẻ nói "không" trước một yêu cầu của cha mẹ, chúng ta cũng vội vàng quy kết trẻ hư. Thậm chí khi trẻ không muốn ăn và phản ứng bằng cách nhè thức ăn ra cũng bị nói là hư. Người lớn chúng ta có quá "dễ dãi" khi đánh giá trẻ?

Bài viết của bác sĩ anh Nguyễn (ĐH Worcester-Anh), đồng thời là tác giả cuốn sách "Làm mẹ không áp lực" dưới đây sẽ giúp cha mẹ có cái nhìn đúng đắn hơn khi đánh giá "trẻ hư".

Tôi thường gặp những tình huống được gọi là "trẻ hư", nhưng thực ra như vậy là không công bằng với trẻ. Ví dụ, việc chào người lớn của đứa trẻ 2-3 tuổi, cha mẹ mong muốn trẻ ạ hay chào ông bà, hay bạn bè của ba mẹ khi đến nhà, đặc biệt trong những ngày lễ Tết xum họp.

Đó là điều cha mẹ mong muốn vì mong con mình phải tỏ ra lễ phép với người lớn hơn, nhưng trẻ lại đi ngược mong đợi của ba mẹ, cứ nín thinh, thậm chí khóc không chịu chào. Thế là, 1 nhãn dán trẻ hư hay không vâng lời lại được dán vào trẻ. Hoặc trẻ cũng ngay lập tức bị dán nhãn hư, không vâng lời khi ba mẹ bảo nhường em đi con...

TRẺ HƯ VÌ KHÔNG LÀM THEO MONG MUỐN CỦA CHA MẸ HAY SỐ ĐÔNG?

Nguyên tắc đạo đức, lễ phép nếu bạn muốn trẻ tuân theo, nhưng không dạy hay làm mẫu thì không có lí do nào đứa trẻ sẽ tự biết mà tuân theo. Thật dễ hiểu, khi yêu cầu bé làm điều gì theo mong muốn của bạn, mà bạn không cho trẻ biết nên làm gì và bạn có từng làm mẫu cho trẻ thấy không. Do đó, việc trẻ không làm là điều có thể giải thích và không phải do trẻ lì hay hư như bạn nghĩ.

Khi bắt đầu đã sai, thì việc gắn trẻ hư hay thậm chí sử dụng sức mạnh của sự tức giận như la mắng, phạt... cũng chỉ đi sai hơn. Khi đó, một số cảm xúc tiêu cực có thể xuất hiện ở những độ tuổi như:

Sự thật, trẻ dưới 5 tuổi không hiểu sai hay đúng và lí do bị đánh và la mắng theo kiểu hổ báo ở trên. Dĩ nhiên, trẻ vẫn trải qua cảm giác lo lắng và tức giận.

Trẻ từ 5-10 tuổi mặc dù có thể hiểu sai hay đúng, nhưng khi bạn hành xử kiểu trên thì không giúp trẻ hiểu đúng hay sai, mà có thể gia tăng sự tức giận và sự ghi nhớ các hành xử không đúng. Dĩ nhiên, trẻ lại càng bướng bỉnh và khó bảo.

Cách tốt hơn là giúp trẻ nhận ra đó là 1 quy trình đạo đức mà bạn muốn dạy trẻ và hướng trẻ vào một quy trình để con hiểu và lựa chọn để không làm sai.

Nghe thì khó hiểu nhưng thực hành rất đơn giản!

1. Bạn cần làm mẫu và luôn thực hành cho con thấy và tạo cho trẻ hiểu điều gì nên làm để thể hiện văn minh và có đạo đức ở mọi nơi. Ví dụ cám ơn khi nhận điều gì, chào hỏi khi gặp người quen, hay dùng hai tay khi nhận cái gì từ người lớn tuổi...

Roald Dahl, nhà văn vĩ đại người Anh, với những tác phẩm dành cho trẻ con, từng chia sẻ: "Trẻ có thể hư, nhưng không phải lỗi của các bé, mà chính là lỗi của bạn, chính cha mẹ chúng ta".

2. Trẻ cần được "cầm tay chỉ dẫn" và cần được nói điều gì sẽ xảy ra, và trẻ học từ những trải nghiệm này. Ví dụ khi đến nhà ông bà ngày lễ Tết thì con cần nói gì, làm gì... đó là 1 câu chuyện được nói vào 1 đêm trước đó.

3. Tránh dán nhãn "hư" hay không vâng lời cho trẻ. Bạn có thể sử dụng hệ thống đánh giá để giúp trẻ nhận ra các hành động chưa đúng của mình. Hệ thống đánh giá như: ngôi sao tính điểm, sticker mặt cười,... Quy định 1 tiêu chuẩn ví dụ như 1 việc làm tốt/đúng chuẩn mực con sẽ có 10 ngôi sao, và ngược lại sẽ mất 10 ngôi sao.

Với trẻ nhỏ, đây không gọi là thành tích mà đúng hơn là cách trẻ chọn để chơi 1 trò chơi, và thông qua trò chơi trẻ sẽ hiểu quy trình thưởng/phạt của nó tương ứng với hành vi của trẻ. Dạng này thường ứng dụng thành công cho trẻ từ 3-9 tuổi vì lúc này trẻ bắt đầu nhận thức được hành vi và có thể học cách đánh giá hành vi bản thân.

Để thành công, đừng cho hệ thống sao liên quan đến thi đua trong học tập và cũng đừng đặt thời gian quá lâu (ví dụ 1 năm), chỉ cần vài tuần hoặc 1 dịp đặc biệt nào là được.

Link gốc: https://phapluatbandoc.giadinh.net.vn/chi-can-lam-trai-y-nguoi-lon-lien-bi-dan-nhan-la-tre-hu-lieu-chung-ta-co-qua-de-dai-khi-danh-gia-tre-162210801220154532.htm

Theo ttvn.vn