Con bị lùn, có nên dùng liệu pháp hormone tăng trưởng?

Anh Lê Bảy (Đà Nẵng) có con trai 10 tuổi nhưng chỉ mới cao 120 cm, trong khi theo bảng tiêu chuẩn, bé phải cao 138 cm mới đạt mức trung bình. Sau thời gian dùng sữa tăng chiều cao không đạt hiệu quả mong muốn, anh tìm đến bác sĩ xin được điều trị bằng liệu pháp hormone tăng trưởng. Tuy nhiên, qua thăm khám, kiểm tra, bệnh viện kết luận bé phát triển đều đặn, bình thường, nhỏ con do cơ điạ, có thể di truyền từ mẹ (vợ anh cao 1,45 m).

Rất ít trường hợp cần dùng hormone tăng trưởng

Theo các chuyên gia, đa số các trường hợp trẻ thấp hơn bạn bè với con số không đáng kể là điều bình thường. Chỉ với rất ít trường hợp hiếm hoi, tầm vóc thấp bé trở thành điều đáng lo ngại, đặc biệt với những trẻ tốc độ tăng trưởng bị chững lại đột ngột vì lý do không rõ ràng. Ví dụ, từ nhỏ tới lớn, con bạn tăng chiều cao, cân nặng đều đặn đáp ứng bảng tiêu chuẩn nhưng tới năm 8 tuổi, bé đột ngột bị trượt khỏi các đường cong tăng trưởng.

Ví dụ, một cậu bé thường xuyên bị xếp ở mức chiều cao 5% (tức 95% những đứa bé trai cùng tuổi cao hơn cậu), đó không bị coi là bệnh tật gì. Tuy nhiên, nếu bé đột ngột chuyển từ nhóm 5% sang nhóm 1% (tức 99% bé trai cùng tuổi cao hơn) thì cha mẹ cần lưu ý. Cậu bé có thể đã bị rối loạn di truyền, tuyến giáp hoạt động kém hoặc một bệnh gì đó ảnh hưởng sự phát triển của con.

Thông thường, mặc dù một đứa bé có thể bị tụt lại phía sau bạn bè về chiều cao mà không có lý do, gọi là thấp lùn tự phát. Do đây không phải là bệnh nên không cần can thiệp gì cả. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, cha mẹ có thể lựa chọn điều trị cho trẻ nhỏ bằng liệu pháp hormone tăng trưởng, với thời gian điều trị lâu dài kích thích sự tăng trưởng ở trẻ em bị thiếu hụt nội tiết tố hoặc một căn bệnh nào đó ngăn ngừa sự phát triển bình thường. 

Hormone tăng trưởng 101

Hormone là những hóa chất được sản xuất bởi một số cơ quan của cơ thể, phần lớn là tuyến nội tiết và tuyến yên. Tuyến yên là người chịu trách nhiệm tạo ra các kích thích tố thúc đẩy sự phát triển của các mô cơ thể.

Hormon tăng trưởng (GH), còn được gọi là somatotropin, là một loại hoóc-môn như vậy. Nó kích thích tăng trưởng bằng cách tăng nồng độ glucose, axit béo tự do và IGF-1 (protein chính giúp phát triển cơ thể ở trẻ nhỏ). Điều này giúp các tế bào tái tạo và xây dựng cơ bắp, xương và các mô quan trọng khác. Các hormone khác được tạo ra bởi tuyến yên góp phần giúp cơ thể phát triển bình thường bao gồm hormone kích thích tuyến giáp, hormone adrenocorticotropic và hormone kích thích nang trứng.

Năm 2003, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã phê chuẩn việc sử dụng GH cho trẻ em có chiều cao trong nhóm dưới 1%  (99% những bé cùng tuổi cao hơn) hoặc không phát triển do bệnh thận mãn tính, Hội chứng Prader-Willi, Hội chứng Turner, Hội chứng Noonan và rối loạn y tế khác.

Liệu pháp hormone tăng trưởng có phù hợp với con bạn?

Nếu bạn đang cân nhắc liệu pháp GH có tốt cho con mình, dưới đây là một số điều cần lưu ý: 

-    Sử dụng liệu pháp hormone tăng trưởng là một quá trình điều trị lâu dài: Hormone tăng trưởng được tiêm hằng ngày vào cơ thể trẻ, một số trường hợp chỉ cần tiêm ít nhất ba lần mỗi tuần. Đa số các trường hợp phải mấy vài năm điều trị mới mang lại hiệu quả và có thể tiếp tục miễn còn khả năng tăng trưởng. Ngoài hormone tăng trưởng, một đứa trẻ có thể cần phải nhận được kích thích tố khác để giữ mức độ hormone tổng thể cân bằng.

-    Liệu pháp này có thể rất tốn kém: Chi phí điều trị hormone tăng trưởng có thể dao động từ 10.000 đến 40.000 USD mỗi năm và hiếm khi được bảo hiểm y tế chi trả trừ khi buộc phải điều trị vì một căn bệnh nặng. Ngay cả các công ty bảo hiểm cũng khó duyệt khoản này.

-    Liệu pháp GH sẽ không giúp con bạn trở thành ngôi sao bóng rổ cao kều. Nếu bạn đang cân nhắc sử dụng hormone tăng trưởng cho con, điều quan trọng là phải nói những mong đợi với bác sĩ, bao gồm độ cao mà con bạn có thể đạt được. Thông thường, việc điều trị hormone tăng trưởng có thể tăng từ 2,5 – 7,5 cm khi trẻ gần tuổi trưởng thành.

-    Thái độ của cha mẹ về chiều cao của các con cũng rất quan trọng trong việc quyết định lựa chọn liệu pháp hormone tăng trưởng. Nếu cha mẹ luôn cảm thấy không hài lòng vào bề ngoài của con, không có hormone tăng trưởng nào có thể làm thay đổi định kiến này. Nhìn chung, cha mẹ phải chuẩn bị tinh thần rằng liệu pháp hormone tăng trưởng sẽ làm con mình cao hơn mức vốn có nhưng con vẫn có thể thấp lùn hơn mức trung bình của bạn bè cùng trang lứa.